Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2021 roku

Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie Wydział V Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia Joanna Dams

Protokolant: Sylwia Szmigielska

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2021 roku w Dzierżoniowie na rozprawie sprawy

z powództwa D. S.

przeciwko (...) S.A. w L.

o zapłatę 1.752 zł

I.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.303,16 zł (jeden tysiąc trzysta trzy złote szesnaście groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 14 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 656,96 zł (sześćset pięćdziesiąt sześć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 16 czerwca 2021r.

Pozwem złożonym dnia 21 grudnia 2020r. D. S., prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą RDSTravel Biuro (...), domagała się od (...) S.A. w L. zapłaty kwoty 1 752 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 14 sierpnia 2020r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu żądania podała, że podstawę dla niego stanowi zawarta przez strony umowa z dnia 30 marca 2012r., na podstawie której pozwana oddawała jej w używanie wyznaczone miejsca w obiektach uzdrowiskowych o łącznej powierzchni około 27m ² (umowa najmu) celem prowadzenia przez powódkę w tych miejscach sprzedaży i reklamy własnych usług turystycznych (wycieczki dla kuracjuszy). Umowa była modyfikowana i aneksowana, przez co ulegała przedłużeniu. Aneks numer (...) do umowy prolongował obowiązywanie umowy do dnia 31 marca 2021r. Przedmiotową umowę zawarł w dniu 30 marca 2012r. ojciec powódki – W. O. (1), jednakże pozwana wyraziła zgodę na zmianę podmiotową w ten sposób, że w miejsce W. O. (1) jak najemca pierwotnie wstąpił R. S.- mąż powódki, a następnie na podstawie aneksu nr (...) w stosunek najmu wstąpiła powódka. Zgodnie z ustaleniami zawartej umowy powódka winna była płacić pozwanej czynsz miesięczny w wysokości 861 zł brutto (700 zł netto). Współpraca między stronami układała się pomyślnie do 2020r., kiedy to w marcu 2020r. wystąpił stan zagrożenia epidemiologicznego, zmieniony następnie w stan epidemii (...). Wzrost zakażeń spowodował szereg ograniczeń w sferze publicznej i prywatnej, które objęły również pozwaną. Działalność sanatoryjna została zawieszona od marca 2020r. Pozwana spółka, nie zważając na zawieszenie działalności oraz fizyczny brak możliwości udostępnienia powódce desygnowanych uprzednio powierzchni obiektu, nadal wystawiała powódce faktury za najem, mimo braku możliwości realizacji obowiązku umownego. Taki stan rzeczy utrzymywał się od marca 2020r. do czerwca 2020r. Powódka wystąpiła do pozwanej z wnioskiem o anulowanie opłat od marca 2020r. z uwagi na bak możliwości wstępu na obiekty pozwanej, jednakże pozwana odmówiła odstąpienia od naliczania czynszu. Powódka wskazywała przy tym, że skoro działalność uzdrowiska została czasowo wstrzymana, to nie sposób mówić o korzystaniu z mienia pozwanej. Jednakże pozwana mimo całkowitego zamknięcia obiektów żądała od powódki zapłaty czynszu, mimo że w okresie przed pandemią istniała praktyka, wg której pozwana naliczała czynsz za faktyczny wymiar dni, w których udostępniała powierzchnie powódce w danym miesiącu (tj. obniżała proporcjonalnie czynsz za miesiąc, w którym występowały dni świąteczne, w czasie których powódka nie mogła korzystać z najmowanych powierzchni). Skoro zatem umowa między stronami zakładała wykorzystanie przedmiotu najmu (powierzchni udostępnionych przez pozwaną) w celu prowadzenia przez powódkę konkretnej działalności gospodarczej (usługi turystyczne) i skoro strona pozwana wskutek stanu epidemii (okoliczności niezależnej od żadnej ze stron) zawiesiła własną działalność i całkowicie zamknęła swoje obiekty, uniemożliwiając powódce dostęp do nich, to w ocenie powódki strona pozwana jako wynajmujący nie posiada legitymacji do domagania się zapłaty czynszu, a czynsz dotychczas pobrany winien zostać zwrócony. W takim wypadku bowiem nie może być mowy o wykonaniu jakiegokolwiek świadczenia przez pozwaną. Powódka wezwała zatem pozwaną do zwrotu zapłaconego czynszu, jednakże pozwana odmówiła zwrotu świadczenia wskazując m.in., że zapłata czynszu objęta jest dyspozycją wynikającą z art. 411 k.c., a co za tym idzie, brak jest przesłanek do zwrotu spełnionego świadczenia. Powódka podnosiła, że od początku stanu epidemii kwestionowała naliczanie przez pozwaną opłat czynszowych oraz wnosiła o ich anulowanie w związku z wystąpieniem siły wyższej. Ponadto powódka wskazywała, że uiszczała połowę wynagrodzenia za miesięczne czynsze, aby pozwana nie wypowiedziała umowy, do czego pozwana była uprawniona w przypadku zalegania powódki z zapłatą czynszu za dwa okresy płatności, zastrzegając jednocześnie, że będzie domagała się ich zwrotu.

Strona pozwana złożyła odpowiedź na pozew, w której domagała się oddalenia powództwa w całości, a także zasądzenia na jej rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu. Przyznała fakt zawarcia przez strony umowy najmu, przy czym wskazywała, że przyczyną, dla której powódka chciała obniżenia czynszu był fakt, że kuracjusze nie jeździli na wycieczki (nie kupowali u niej wycieczek) oraz nie przebywali w okolicach przedmiotu najmu, za co pozwana nie odpowiada. Pozwana bowiem dopuściła powódkę do przedmiotu najmu i wykonała wszystkie swoje obowiązki kontraktowe. Pozwana zaprzeczała, aby nie wykonała umowy najmu zawartej z powódką, podnosząc jednocześnie, że powódka miała pełne prawo korzystania z wynajmowanych powierzchni i co więcej, korzystała z nich (była widywana przez pracowników i Prezesa Spółki). Zdaniem pozwanej powódka bezzasadnie żąda obniżenia czynszu, albowiem po pierwsze powódka była dopuszczona do przedmiotu najmu, a po drugie pozwana nie odpowiada za stan pandemii i wprowadzone zakazy i ograniczenia. Strona pozwana zarzucała, że nie może ponosić odpowiedzialności za fakt, że kuracjusze nie mogli korzystać z wycieczek organizowanych przez powódkę, wskazując jednocześnie, że umowa nie przewiduje obowiązku po stronie pozwanej zapewniania kupowania wycieczek przez kuracjuszy. Kuracjusze nie kupowali wycieczek z uwagi na treść rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020r. w sprawie ogłoszenia na obszarze RP stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. poz. 433 ze zm.), a następnie z uwagi na treść rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020r. w sprawie ogłoszenia na obszarze RP stanu epidemii (Dz.U. poz. 491 ze zm). Akty te wprowadziły m.in. kwarantannę w związku z przekroczeniem granicy, co spowodowało niechęć kuracjuszy do kupowania wycieczek (gros wycieczek organizowano do P.). Ponadto ww. rozporządzenie z dnia 20 marca 2020r. wprowadziło zakaz prowadzania działalności uzdrowiskowej (§ 6 ust.1 pkt 3 rozporządzenia), kuracjusze nie mogli zatem przyjeżdżać do uzdrowiska. Pozwana podniosła nadto zarzut z art. 411 k.c. –zaprzeczyła bowiem, aby powódka czyniła jakiekolwiek zastrzeżenia, w szczególności zaś aby składała oświadczenia, że będzie żądać zwrotu czynszu.

W piśmie z dnia 4 maja 2021r., stanowiącym replikę na odpowiedź na pozew, powódka podkreślała konsekwentnie, że nie obciążała pozwanej odpowiedzialnością za brak uczestnictwa kuracjuszy w wycieczkach, ale za fizyczne uniemożliwienie jej korzystania z najmowanej powierzchni. Utrzymywała też, że płaciła czynsz z zastrzeżeniem zwrotu, gdyż wnosiła o jego anulowanie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 marca 2012r. pomiędzy (...) S.A. z/s w L. a W. O. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą W. O. (2) (...) Turystycznego – Biuro (...) z/s w L., zawarta została umowa najmu powierzchni na prowadzenie sprzedaży i reklamy usług turystycznych na terenie pozwanej Spółki. Na podstawie umowy pozwane (...) oddawało W. O. (1) w najem wyznaczone miejsca w obiektach Spółki o łącznej powierzchni 27m ² w celu prowadzenia sprzedaży i reklamy usług turystycznych. Sprzedaż i reklama usług turystycznych obejmowała swoim zakresem wycieczki autokarowe do atrakcji znajdujących się poza terenem L. i D., sprzedaż biletów do tych atrakcji, rezerwację miejsc w komunikacji publicznej, transport zbiorowy kuracjuszy w dniu przyjazdu i wyjazdu, a także organizację spacerów i wycieczek, realizowanych przez osobę zawodowo oprowadzającą turystów.

Zgodnie z § 2 pkt 1 Umowy najmu sprzedaż i reklama usług mogła odbywać się w wyznaczonych miejscach, tj. w holach wejściowych obiektów: (...), (...), S.”, W.” i (...), na stoiskach o powierzchni zajmującej nie więcej niż 3 m ² w każdym z wyznaczonych miejsc jednoznacznie identyfikujących Najemcę. Stoisko miało się składać ze stolika, co najmniej dwóch krzeseł oraz tzw. stendu reklamowego o wymiarach min. 120x200cm.

Częstotliwość prowadzonej sprzedaży i reklamy miała być przez Najemcę określona na piśmie w postaci miesięcznego harmonogramu i dostarczona każdemu z kierowników obiektu co najmniej z 3-dniowym wyprzedzeniem.

Umowa przewidywała także, że zmiana sposobu prowadzenia sprzedaży i reklamy usług w stosunku do sposobu uzgodnionego umową jest niedopuszczalna.

Dowód:

- umowa najmu z dnia 30 marca 2012r., k. 137-138v akt.

Czynsz najmu udostępnionych powierzchni w obiektach pozwanej Spółki wynosił 700 zł netto plus 23% VAT (861 zł brutto) miesięcznie.

Na podstawie §7 umowy najmu Wynajmującemu przysługiwało prawo wypowiedzenia Umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia m.in. w przypadku zalegania przez Najemcę z zapłatą czynszu przez dwa kolejne okresy płatności i nieuregulowania zaległości w wyznaczonym przez Wynajmującego dodatkowym terminie, naruszenia przepisów i zasad obowiązujących na terenie Spółki (w szczególności w zakresie przepisów porządkowych, przeciwpożarowych oraz BHP), prowadzenia sprzedaży i reklamy usług nieobjętych umową, czy też w przypadku zgłoszenia co najmniej trzech umotywowanych skarg w kwartale na prowadzoną działalność.

Umowa przywidywała także skutek jej wygaśnięcia w przypadku ustania bytu prawnego jednej ze stron bądź w przypadku zaistnienia okoliczności, za które strona nie ponosi odpowiedzialności, a które uniemożliwiają wykonanie umowy.

Dowód:

- umowa najmu z dnia 30 marca 2012r., k. 137-138v akt.

Umowa najmu w czasie jej obowiązywania była kilkukrotnie aneksowana. Pierwszy aneks został podpisany już 2 kwietnia 2012r. i stanowił, że za grudzień obowiązuje miesięczna stawka czynszu pomniejszona o 1/3 (plus podatek VAT). Aneks z dnia 31 marca 2015r. stanowił o przedłużeniu umowy najmu na kolejny 3-letni okres począwszy od 1 kwietnia 2015r. do 31 marca 2018r.

Aneksem podpisanym w dniu 31 sierpnia 2015r. w miejsce dotychczasowego Najemcy W. O. (1) od 1 września 2015r. wszedł R. S., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą R. S. RDSTravel z/s w L.. Kolejnym aneksem do umowy najmu dopisano ust. 4, który dotyczył posiłków zapewnianych uczestnikom wycieczek.

Aneksem podpisanym w dniu 7 grudnia 2016r. w miejsce dotychczasowego Najemcy R. S. od 1 grudnia 2016r. weszła powódka D. S., prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą RDSTravel Biuro (...) z/s w L.. Ostatni z aneksów podpisany 18 października 2018r. stanowił o przedłużeniu umowy najmu na kolejny 3-letni okres, począwszy od 1 kwietnia 2018r. do 31 marca 2021r.

Dowód:

- aneksy do umowy najmu z dnia 31 marca 2012r., k. 76-83 akt,

- pismo powódki z dnia 18 września 2018r., k. 84 akt.

Współpraca między stronami przebiegała bez zakłóceń od czasu zawarcia umowy najmu do roku 2020r.

W dniu z dnia 13 marca 2020 r. ogłoszono na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stan zagrożenia epidemicznego (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020r., Dz.U.2020. 433 ze zm.). Od 15 marca 2020r. wprowadzono czasowe ograniczenie działalności w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego, a także ograniczenie prowadzenia przez przedsiębiorców działalności związanej z prowadzeniem obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania, tj. polegającej na przygotowywaniu i podawaniu posiłków i napojów gościom siedzącym przy stołach lub gościom dokonującym własnego wyboru potraw z wystawionego menu, spożywanych na miejscu - a takie usługi były świadczone przez pozwane (...).

Następnie w dniu 20 marca 2020r. ogłoszono stan epidemii. Na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020r., Dz.U.2020. 491 ze zm., od dnia 20 marca 2020 r. do czasu odwołania zobowiązano świadczeniodawców do zaprzestania udzielania świadczeń opieki zdrowotnej z rodzaju lecznictwa uzdrowiskowego pacjentom przebywającym na leczeniu, a także zakazano przyjmowania kolejnych kuracjuszy.

Zgodnie z § 9 rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U.2020. 964), z dniem 15 czerwca 2020 r. zniesiono czasowe ograniczenie wykonywania działalności leczniczej w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego. Od dnia 15 czerwca 2020r. warunkiem rozpoczęcia leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej był negatywny wynik testu diagnostycznego w kierunku (...)2 pacjenta.

Okoliczności bezsporne.

Wobec ograniczeń w prowadzeniu działalności uzdrowiskowej, od 15 marca 2020r. w obiektach strony pozwanej ograniczone zostały wspólne posiłki i wyjazdy turystyczne kuracjuszy, natomiast wobec wprowadzonego zakazu prowadzenia działalności uzdrowiskowej od 20 marca 2020r. kuracjusze nie byli już przyjmowani na leczenie, a ci, którzy jeszcze przebywali na turnusach, do 23 marca 2020r. opuścili obiekty.

Zakazy dotyczące strony pozwanej, jako świadczeniodawcy, faktycznie dotknęły także najemców prowadzących działalność na terenie obiektów pozwanej, w tym powódkę. W okresie od końca marca 2020r. do połowy czerwca 2020r. obiekty pozwanej pozostawały zamknięte i wyłączone z eksploatacji, bez możliwości wejścia na teren obiektów. Wstęp do obiektów miały jedynie osoby, które uzyskały indywidualną zgodę na wejście od Prezesa pozwanego (...). Osoby postronne w ogóle nie miały wstępu na teren obiektów pozwanej.

Po zniesieniu w dniu 15 czerwca 2020r. czasowych ograniczeń wykonywania działalności leczniczej w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego, pozwana mogła wznowić działalność uzdrowiskową i 18 czerwca 2020r. pojawili się pierwsi kuracjusze, przy czym już w drugiej połowie maja 2020r. pozwana miała możliwość przystąpienia do działalności rehabilitacyjnej w dwóch obiektach ( (...) i (...)) i przyjęła na leczenie pierwszych pacjentów.

Dowód:

- zeznania świadka A. O., k. 139v-140 i e-protokół k. 144 akt,

- zeznania świadka R. P., k. 140-140v i e-protokół k. 144 akt,

- zeznania świadka E. P., k. 140v-141 i e-protokół k. 144 akt,

- zeznania świadka T. Z., k. 141-141v i e-protokół k. 144 akt,

- przesłuchanie powódki D. S., k. 142 -142v i e-protokół k.144 akt,

- przesłuchanie prezesa (...), k. 142v-143 i e-protokół k.144 akt,

- fotografia na k. 111 akt.

W spornym okresie, kiedy działalność pozwanej została wstrzymana, a w jej obiektach nie przebywali kuracjusze, powódka nie miała możliwości korzystania z najmowanych powierzchni w zakresie i celu unormowanym umową stron. Obiekty pozostawały zamknięte dla osób trzecich (w tym dla wszelkich potencjalnych klientów powódki), a wstęp na teren obiektów możliwy był jedynie po uzyskaniu indywidualnej zgody Prezesa (...).

Dowód:

- zeznania świadka A. O., k. 139v-140 i e-protokół k. 144 akt,

- zeznania świadka R. P., k. 140-140v i e-protokół k. 144 akt,

- zeznania świadka T. Z., k. 141-141v i e-protokół k. 144 akt,

- przesłuchanie powódki D. S., k. 142 -142v i e-protokół k.144 akt,

Powódka – powołując się na zakaz uczestnictwa w wycieczkach w związku z epidemią koronawirusa, wydany przez Zarząd Spółki (faktycznie Zarząd Spółki nie wydał takiego zakazu, jednakże lekarze pracujący w (...) instruowali kuracjuszy, że nie mogą jeździć na wycieczki i wprowadzono ograniczenia w ruchu pieszym na obiektach pozwanej) - wnosiła o anulowanie opłaty za czynsz najmu od marca 2020r. do czasu odwołania ww. zakazu. Strona pozwana nie uwzględniła wniosku powódki i odmówiła anulowania jakichkolwiek należności przysługujących jej z tytułu wynajmu powierzchni, wskazując jednocześnie, że Spółka jest zobowiązana do wprowadzenia ograniczeń w sferze poruszania się przez kuracjuszy w związku z epidemią (...), natomiast ryzyko gospodarcze prowadzenia działalności obciąża powódkę, nie zaś pozwaną.

Dowód:

- pismo powódki z dnia 10 marca 2020r., k. 27 akt,

- pismo pozwanej z dnia 11 marca 2020r., k. 28 akt,

- przesłuchanie powódki D. S., k. 142 -142v i e-protokół k.144 akt,

- przesłuchanie prezesa (...), k. 142v-143 i e-protokół k.144 akt.

Powódka, z uwagi na brak możliwości prowadzenia przez nią działalności, ponowiła swój wniosek pismem z dnia 9 kwietnia 2020r., domagając się anulowania faktur VAT nr (...) i (...) oraz nienaliczania faktur za kolejne miesiące do czasu ustania epidemii. Podnosiła, że obiekty, w których wynajmuje powierzchnie od pozwanej są zamknięte i nie przebywają w nich kuracjusze.

Pozwana Spółka odmówiła umorzenia czynszu najmu, podnosząc, że jest jednoosobową spółką jednostki samorządu terytorialnego i za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (jak np. umorzenie czynszu) może ponieść odpowiedzialność.

Dowód:

- pismo powódki z dnia 9 kwietnia 2020r., k. 29 akt,

- pismo pozwanej z dnia 11 marca 2020r., k. 28 akt.

W związku ze wznowieniem działalności uzdrowisk powódka pismem z dnia 15 czerwca 2020r. zwróciła się do pozwanej z zapytaniem o możliwość dostępu do najmowanych przez nią powierzchni, znajdujących się na obiektach Spółki, celem dalszego prowadzenie działalności gospodarczej. Powódka wnosiła także o wskazanie jej miejsca w holu wejściowym obiektu (...), ponieważ miejsce takie nie zostało jej oddane do użytku mimo ponoszenia przez nią opłat czynszowych.

Pozwana Spółka poinformowała powódkę, że z uwagi na wciąż obowiązujący stan epidemii na terenie RP, w obiektach należących do pozwanej nie mogą przebywać osoby trzecie, którym nie są lub nie będą udzielane świadczenia medyczne (dotyczyło to także osób towarzyszących lub odwiedzających). Ponadto pozwana poinformowała powódkę, że z dniem 15 czerwca 2020r. umowa najmu zawarta między stronami dnia 30 marca 2012r. wygasła, wobec czego powódka została poproszona o kontakt z kierownikami obiektów w celu uprzątnięcia zajmowanych przez nią powierzchni.

Dowód:

- pismo powódki z dnia 15 czerwca 2020r., k. 31 akt,

- pismo pozwanej z dnia 23 czerwca 2020r., k. 32 akt.

Powódka zgodnie z umową najmu zawartą w dniu 30 marca 2012r. zobowiązana była do uiszczania czynszu najmu w kwocie 700 zł netto miesięcznie (861 zł brutto, 27,77 zł dziennie). W spornym okresie tj. od marca 2020r. do czerwca 2020r. uiszczała na rzecz pozwanej kwoty z tytułu czynszu najmu, przy czym nie były to kwoty wynikające z umowy, ale niższe. Powódka uiściła następujące kwoty:

- w dniu 24 kwietnia 2020r. – 430 zł tytułem zaliczki do (...),

- w dniu 24 kwietnia 2020r. – 100 zł tytułem zaliczki do (...),

- w dniu 13 maja 2020r. – 731 zł tytułem zaliczki do (...) i dopłaty do (...),

- w dniu 25 czerwca 2020r. – 431 zł tytułem (...).

Łącznie powódka uiściła na rzecz pozwanej w spornym okresie kwotę 1 692 zł.

Dowód:

- potwierdzenia przelewu, k. 24-25 akt.

Powódka pismem z dnia 4 sierpnia 2020r. wezwała stronę pozwaną do zapłaty (zwrotu) kwoty 1 752 zł uiszczonej tytułem czynszu, a także do wznowienia wykonywania przez nią przedmiotu umowy. Roszczenie powódka uzasadniała zamknięciem przez pozwaną należących do niej obiektów uzdrowiskowych i nieudostępnieniem powódce powierzchni na prowadzenie działalności gospodarczej zgodnie z zawartą przez strony umową. Jednocześnie powódka wskazywała, że zgodnie z obowiązującą strony umową najmu z dnia 30 marca 2012r. nie zaszły żadne przesłanki powodujące wygaśnięcie tejże umowy, w szczególności nie zaszły żadne okoliczności uniemożliwiające wykonanie umowy, albowiem przeszkoda w postaci stanu epidemii ma charakter jedynie przejściowy.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 4 sierpnia 2020r., k. 33-36 akt.

Strona pozwana uznała, że dokonane wpłaty nie podlegają zwrotowi (na podstawie art. 411 k.c.), a powódka dokonała tychże wpłat z pełną świadomością ich nienależności, a także, że nie czyniła ww. wpłat z zastrzeżeniem zwrotu. Pozwana podtrzymała nadto swoje stanowisko uznając, że umowa między stronami wygasła w dniu 15 czerwca 2020r.

Dowód:

- pismo pozwanej z dnia 13 sierpnia 2020r., k. 37-38 akt,

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części co do kwoty 1 303,16 zł.

Bezsporna w niniejszej sprawie była okoliczność związania stron postępowania stosunkiem najmu, jak i okoliczność niezakłóconego wykonywania umowy przez ponad 8 lat. Poza sporem była także okoliczność wynikająca z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, tj. fakt ogłoszenia w dniu 13 marca 2020 r. stanu zagrożenia epidemicznego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, a następnie, w dniu 20 marca 2020r. ogłoszenia stanu epidemii. Bezspornym było także wprowadzenie określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w zakresie wykonywania działalności leczniczej - lecznictwa uzdrowiskowego w związku z wystąpieniem stanu epidemii, a następnie zniesienie tychże ograniczeń z dniem 15 czerwca 2020 r. Niespornym w sprawie był również fakt uiszczania przez powódkę określonych kwot tytułem czynszu najmu w okresie od marca 2020r. do czerwca 2020r., co następowało pomimo niemożności wykorzystywania przez nią najmowanych powierzchni na terenie obiektów pozwanej.

W odpowiedzi na pozew pozwana przyznała, iż strony zawarły umowę najmu, jednakże wskazywała, że przyczyną, dla której powódka żądała obniżenia czynszu najmu był fakt, że kuracjusze nie kupowali u niej wycieczek oraz nie przebywali w okolicach przedmiotu najmu, a za taki stan rzeczy pozwana nie odpowiada. Pozwana twierdziła bowiem, że dopuściła powódkę do przedmiotu najmu, powódka miała pełne prawo do korzystania z najmowanych powierzchni, a co za tym idzie pozwana wykonała wszystkie swoje obowiązki kontraktowe. Zdaniem pozwanej powódka bezzasadnie żądała obniżenia czynszu, albowiem po pierwsze powódka była dopuszczona do przedmiotu najmu, a po drugie pozwana nie odpowiada za stan pandemii oraz wprowadzone zakazy i ograniczenia. Strona pozwana konsekwentnie zarzucała, że nie może ponosić odpowiedzialności za fakt, że kuracjusze nie mogli przyjeżdżać do uzdrowiska i korzystać z wycieczek organizowanych przez powódkę, a przez to powódka nie była w stanie prowadzić działalności gospodarczej. Ponadto pozwana zarzucała, że skoro w takiej sytuacji powódka płaciła czynsz najmu, to oznacza to, że czyniła to z pełną świadomością nienależności czynszu, przy czym nigdy nie składała oświadczenia, że zastrzega prawo żądania zwrotu spełnionych świadczeń, w związku z czym zwrot czynszu nie jest powódce należny.

Powódka wskazywała natomiast wyraźnie, że płaciła czynsz w obniżonej stawce tylko po to, aby pozwana nie rozwiązała z nią umowy z powodu zalegania z zapłatą czynszu. Ponadto powódka konsekwentnie podnosiła, że nigdy nie obciążała pozwanej odpowiedzialnością za brak kuracjuszy w obiektach, a podstawą jej roszczenia było uniemożliwienie jej korzystania z najmowanych powierzchni w okresie od marca 2020r. do czerwca 2020r. Powódka wskazywała, że w tym czasie strona pozwana - wskutek stanu epidemii (okoliczności niezależnej od żadnej ze stron) - zawiesiła własną działalność i całkowicie zamknęła swoje obiekty, uniemożliwiając do nich dostęp powódce. Zdaniem powódki pozwana nie powinna była naliczać powódce czynszu najmu za okres, w którym ta fizycznie z niego nie korzystała (obiekt był czasowo zamknięty), natomiast uiszczone w tym czasie sumy na poczet czynszu najmu pozwana winna była zwrócić.

Co do zasady stwierdzić należy, że obowiązki kontraktowe stron, których zaburzenie nastąpiło wobec epidemii (...)2, były przedmiotem regulacji szczególnych ustawodawcy (w szczególności dot. umów najmu w galeriach handlowych), ale też na gruncie Kodeksu cywilnego ustawodawca przewidział uniwersalne instytucje prawne, które mogą stanowić podstawę – jak w sprawie – dla roszczeń najemcy mających na celu doprowadzenie do obniżenia czynszu bądź zwolnienia w całości z obowiązku jego zapłaty. Nie ma tu jednak żadnego automatyzmu i każdorazowo istnieje potrzeba zbadania przesłanek istotnych z punktu widzenia konkretnych instytucji. Chodzi tu w szczególności o przepisy regulujące następczą niemożliwość świadczenia (art.465 k.c.), niemożność świadczenia w umowach wzajemnych, za którą nie odpowiada żadna strona (art.495 k.c.), klauzulę rebus sic stantibus (art.357 ¹ k.c.), a także przepisy o świadczeniu nienależnym (art.410 k.c.).

Powódka występując z roszczeniem w niniejszej sprawie powoływała się na przepisy art. 495 k.c. w zw. z art. 475 k.c. Wskazać jednak należy, że art.475 k.c. nie dotyczy roszczeń wzajemnych (jak umowa najmu), gdyż do tych znajduje zastosowanie przepis szczególny, jakim jest art.495 k.c. (art.487 § 1 k.c.). Niemniej skutek przewidziany przez art.475 k.c. (wygaśnięcie zobowiązania) został defacto przez strony wprowadzony do kontraktu (§ 7 ust.5), zgodnie z którym umowa stron miała wygasnąć automatycznie w sytuacji zaistnienia okoliczności, za które strona nie ponosi odpowiedzialności, a które uniemożliwiają wykonanie umowy (k.22). Strony jednak - jak się wydaje – uważały zgodnie, że skoro przeszkoda ma charakter czasowy, to umowa winna być kontynuowana, jednak pozwana zmieniła zdanie w czerwcu 2020r., kiedy to wskazała powódce, że jej zdaniem umowa wygasła 15 czerwca 2020r., a to dlatego, że nie ma możliwości przewidzenia dalszego postępu bądź zatrzymania się epidemii (k.32). Zdaniem Sądu tak zaprezentowane stanowisko pozwanej jest dalece niekonsekwentne, a pryncypialne brzmienie § 7 ust.5 umowy wskazuje, że umowa stron wygasła 20 marca 2020r., bo już wtedy wystąpiły okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosiła odpowiedzialności, a które uniemożliwiały wykonywanie umowy, a w szczególności zobowiązania wynajmującego do czasowego udostępnienia najemcy określonych powierzchni, które ze swojej natury jest zobowiązaniem o charakterze ciągłym. Skoro umowa najmu wygasła 20 marca 2020r., to strona pozwana nie mogła domagać się zapłaty czynszu za czas po tej dacie.

Analizując podstawę wynikającą z przepisów kodeksowych stwierdzić należy, że zgodnie z art. 495 § 1 k.c., jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Natomiast zgodnie z treścią § 2 ww. artykułu, jeżeli świadczenie jednej ze stron stało się niemożliwe tylko częściowo, strona ta traci prawo do odpowiedniej części świadczenia wzajemnego. Jednakże druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe. Wskazać przy tym należy, że niemożliwość świadczenia musi dotyczyć świadczeń objętych umową, a pojęcie niemożliwości świadczenia (niezależnie od tego, czy chodzi o niemożliwość pierwotną czy następczą) ma charakter obiektywny, a nie subiektywny, co oznacza, że takiego świadczenia nie może spełnić nie tylko dłużnik, ale żadna inna osoba. Chodzi tu o świadczenie rzeczywiście niewykonalne (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2002r., sygn. akt III CKN 1015/99, LEX nr 55497), wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 października 2017r., sygn. akt VI ACa 1556/16, LEX nr 2451334). Ponadto przewidziany w art. 475 k.c., a w odniesieniu do umów wzajemnych w art. 495 k.c. skutek wygaśnięcia obejmuje całe zobowiązanie. Nie jest więc tak, że przepisy te uzasadniają otrzymanie przez dłużnika świadczenia wierzyciela, pomimo niemożności świadczenia dłużnika (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2006r., sygn. akt I ACa 835/06, LEX nr 271395).

Wobec powyższej regulacji Sąd zobowiązany był dokonać ustaleń co do tego, czy powódka faktycznie miała możliwość korzystania z wynajętych powierzchni i czy miała możliwość prowadzenia działalności gospodarczej na terenie obiektów należących do pozwanej zgodnie z zawartą między stronami umowa najmu, a w konsekwencji, czy uprawniona jest do żądania zwrotu uiszczonego czynszu najmu za sporny okres od marca 2020r. do czerwca 2020r.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd uwzględnił okoliczności niesporne, a nadto oparł się na zebranych i przeprowadzonych w sprawie dowodach z dokumentów oraz dowodach z zeznań świadków A. O., R. P., E. P., T. Z. i z przesłuchania stron. Wiarygodność tych dowodów Sąd ocenił w oparciu o zasady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania.

Zgodnie z treścią art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. W myśl art. 662 § 1 k.c. wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu. Dodatkowo strony wprowadziły do umowy najmu postanowienia, wg których powódka mogła w wynajętych jej miejscach o łącznej powierzchni 27m ² prowadzić działalność polegającą wyłącznie na sprzedaży i reklamie usług turystycznych, których głównym adresatem mieli być kuracjusze, przy czym umowa dokładnie regulowała wygląd stoiska powódki (stolik, co najmniej dwa krzesła oraz tzw. stend reklamowy o wymiarach min. 120x200cm) oraz konieczność przedstawiania kierownikom obiektów z 3-dniowym wyprzedzeniem harmonogramu sprzedaży. Nie może zatem budzić wątpliwości, że działalność powódki była ściśle powiązana z działalnością samego (...) i przez nie kontrolowana, pomimo że oczywiście (...) nie zobowiązywało się do zapewnienia powódce klientów (bezsporne). Dlatego ocenić należało, że w momencie gdy (...) zostało zamknięte – z przyczyn od niego niezależnych – a powódka utraciła możliwość korzystania z wynajętych jej powierzchni zgodnie z określonymi w umowie zasadami, to nastąpiła sytuacja równoważna z opisaną w art.495 § 1 k.c., tj. świadczenie wynajmującego stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi. Gdyby nawet przyjąć, że powódka miała wstęp do obiektów uzdrowiskowych i dostęp do najmowanych przez nią pomieszczeń za specjalną zgodą Prezesa Zarządu (jak twierdziła pozwana), to z pewnością takiego wstępu nie mieli jej potencjalni klienci, dla których lokal ten był zamknięty (bezsporne). W związku z tym nie można uznać, aby powódka uzyskała pełny dostęp do przedmiotu najmu i aby wynajmowane powierzchnie służyły jej do swobodnego korzystania. Nie miała lokalu do swojej dyspozycji, jak to jest przyjęte w standardowej umowie najmu (659 i nast. k.c.), nie od niej zależało, komu pozwolić na wejście do lokalu i musiała się w tym zakresie dostosować do reguł ustalonych przez pozwaną i oczywiście przez ustawodawcę. Dlatego w ocenie Sądu strona pozwana nie mogła domagać się od powódki zapłaty czynszu w okresie od 20 marca 2020r. do 15 czerwca 2020r.

W konsekwencji Sąd przychylił się do stanowiska powódki i ocenił, że spełnione zostały przesłanki z art. 495 § 1 k.c., zatem pozwana zobowiązana jest do zwrotu otrzymanego od powódki świadczenia w postaci uiszczonego czynszu najmu.

Jednocześnie Sąd nie przychylił się do stanowiska powódki i ocenił, że w sprawie nie znajdują zastosowania przepisy art. 411 k.c., na które powoływała się pozwana. Powołany przepis wymaga bowiem, aby powódka w momencie spełnienia świadczenia miała wiedzę, że świadczenie to nie przysługuje stronie przeciwnej, natomiast ze zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w żaden sposób nie wynika, aby powódka taką wiedzę miała.

Zgodnie z ugruntowanym już w tej kwestii orzecznictwem, spełniający świadczenie nie wie, że jest do świadczenia zobowiązany, gdy działa pod wpływem błędu, to znaczy pozostaje w przekonaniu, że spełnia należne świadczenie, podczas gdy przekonanie to nie ma oparcia w okolicznościach lub jest wynikiem mylnego o nich wyobrażenia. Nie ma przy tym znaczenia przez kogo błąd został wywołany i że spełniający świadczenie, przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że do świadczenia nie jest zobowiązany, a nawet, że błąd został zawiniony przez spełniającego świadczenie. Uchylenie się od obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia możliwe jest wyłącznie w sytuacji istnienia po stronie świadczącego wiedzy, a nawet swoistego przekonania, iż nie był on zobowiązany świadczyć (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w warszawie z dnia 13 marca 2019r., sygn. akt V ACa 782/17,LEX nr 2716799).

Jeśli zatem powódka miała wątpliwości co do swojego obowiązku spełnienia świadczenia, to - nawet jeśli wątpliwości te były poważne - należy uznać, że powódka nie miała pozytywnej wiedzy o braku swojej powinności. Skoro zaś powódka nie miała wiedzy o braku powinności spełnienia świadczenia w postaci zapłaty czynszu najmu, to nie znajduje zastosowania przepis art. 411 k.c.

Jeśli chodzi o wysokość świadczenia podlegającego zwrotowi, to Sąd ustalił, że suma kwot, które powódka wykazywała w toku postępowania, jako uiszczone w spornym okresie na rzecz pozwanej, stanowiła łącznie kwotę 1 692, nie zaś dochodzone w sprawie 1 752 zł. Nadto Sąd ustalił, że czynsz najmu za marzec 2020r. był należny w części co do kwoty 388,84 zł, ponieważ zakazy i ograniczenia związane z epidemią (...) cov2 były wprowadzane dopiero od 15 marca 2020r., a w konsekwencji za okres od 1 marca 2020r. do 14 marca 2020r. czynsz najmu był pozwanej należny w całości. Skoro zatem powódka uiściła za marzec 2020r. kwotę 430 zł, do zwrotu pozostała kwota 41,16 zł. Zwrot uiszczonego przez powódkę czynszu obejmował nadto uiszczone przez powódkę poszczególne kwoty zapłacone za kwiecień 2020r. - 431 zł, za maj 2020r. - 400 zł i za czerwiec 2020r. - 431 zł. Inaczej ujmując, wykazaną przez powódkę kwotę 1 692 zł należało pomniejszyć o kwotę 388,84 zł (czynszu należny za połowę marca 2020r.). Zatem pozwana zobowiązana jest zwrócić powódce różnicę w kwocie 1 303,16 zł.

Mając na uwadze powyższe rozważania oraz powołane przepisy prawa, żądanie zawarte w pozwie uznać należało za uzasadnione w części, a zatem Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 1303,16 zł (pkt I sentencji wyroku). Odsetki Sąd zasądził od dnia 14 sierpnia 2020r. na podstawie art. 481 § 1 k.c., zgodnie z wezwaniem do zwrotu czynszu. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach procesu zapadło na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. i art.100 k.p.c. Sąd dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów mając na uwadze, że powódka wygrała niniejszy proces w 74%, natomiast strona pozwana w 26%. Powódka poniosła koszty opłaty od pozwu w kwocie 200 zł, wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 900 zł na podstawie § 2 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265), a także kwotę 104 zł tytułem wydatków postępowania (koszty stawiennictwa świadków), co daje łącznie kwotę 1 204 zł. Z tej kwoty należna stronie powodowej część kosztów postępowania wynosi 890,96 zł. Strona pozwana natomiast poniosła koszty wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 900 zł na podstawie § 2 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800), a zatem należna jej część kosztów wyniosła kwotę 234 zł. W konsekwencji odliczenia tej kwoty od kosztów po stronie powódki stronę pozwaną obciążono obowiązkiem zwrotu części kosztów procesu poniesionych przez powódkę w kwocie 656,96 zł (pkt III wyroku). Jednocześnie, bezpośrednio po wydaniu wyroku, zarządzono zwrot na rzecz powódki niewykorzystanej zaliczki na wydatki postępowania.