Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2021 roku

Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie Wydział V Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia Joanna Dams

Protokolant: Marta Chęcińska

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2021 roku w Dzierżoniowie na rozprawie sprawy

z powództwa Skarbu Państwa państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa L. w S.

przeciwko (...) sp. z o.o. w Ź.

o zapłatę 2 456,42 zł

I.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 2 456,42 zł (dwa tysiące czterysta pięćdziesiąt sześć złotych czterdzieści dwa grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 29 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

III.  nakazuje stronie pozwanej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie) kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem opłaty, której strona powodowa nie miała obowiązku uiścić.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 grudnia 2021r.

Pozwem złożonym dnia 13 sierpnia 2021r. Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”, Nadleśnictwo L., domagał się od (...) sp. z o.o. w Ź. zapłaty kwoty 2 456,42 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 29 stycznia 2021r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu żądania strona powodowa podała, że strony związane były umową z dnia 20 grudnia 2019r. w przedmiocie sprzedaży surowca drzewnego w ilości 169 m ³ o wartości 25 857 zł netto, jednak strona pozwana nie zrealizowała określonego umową harmonogramu. Na tej podstawie strona powodowa obciążyła pozwaną karą umowną w dochodzonej kwocie (25 857 zł x 95 % x 10 % = 2 456,42 zł).

W stosunku do określonego w pozwie roszczenia Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie wydał w dniu 20 sierpnia 2021r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. V GNc 998/21.

Strona pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu. Zarzuciła, że zawarła umowę z powodem w celu przygotowania i dalszej sprzedaży surowca jako drewna kominkowego, tymczasem po ogłoszeniu stanu epidemii (rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 marca 2020r.), branża drewna kominkowego zatrzymała się. Wobec powyższego pozwany zwrócił się do powoda w dniu 25 kwietnia 2020r. o rozwiązanie umowy z dnia 20 grudnia 2019r. Nadto, na stronie internetowej Lasów Państwowych pojawił się w dniu 22 maja 2020r. komunikat o możliwości skorzystania z „tarczy 3.0”, tj. możliwości odstąpienia od umowy oraz złożenia wniosku o umorzenie kar umownych za niezrealizowanie harmonogramu sprzedaży. Pozwany złożył taki wniosek na wymaganym formularzu w dniu 29 maja 2020r., jednak powód nigdy nie ustosunkował się do tego wniosku o pomoc publiczną. W ocenie pozwanego skutecznie zrezygnował on z realizacji umowy w oparciu o przepisy „tarczy 3.0”. Przy tym powód nie oferował pozwanemu drewna do wydania w myśl
§ 2 ust.3 łączącej strony umowy, tj. drogą elektroniczną. Niezależnie od powyższego zgodnie z § 4 ust.3 umowy zobowiązanie do zapłaty kary umownej nie powstaje w razie wystąpienia zdarzeń o charakterze siły wyższej - przesłanki czego spełnia zdaniem pozwanego pandemia koronawirusa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strona pozwana (...) sp. z o.o. w Ź. prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie sprzedaży hurtowej drewna i materiałów budowlanych, produkcji pozostałych wyrobów z drewna - w tym sprzedaży drewna kominkowego (po jego pocięciu i wysuszeniu).

(dowód: okoliczności bezsporne;

informacja z KRS nr (...), k.20-23)

W dniu 20 grudnia 2019r. strona pozwana zawarła ze Skarbem Państwa – Państwowym Gospodarstwem Leśnym „Lasy Państwowe”, Nadleśnictwem L. umowę sprzedaży drewna brzozowego w ilości 169 m ³ w cenie 153 zł netto/1 m ³ (łączna wartość umowy 25 857 zł netto). Strona powodowa miała zapewnić dostawy (przygotować drewno do wydania pozwanemu przy leśnej drodze wywozowej, (...) 2010) w harmonogramie kwartalnym, tj. w pierwszym kwartale 2020r. – w ilości 43 m ³, w drugim kwartale 2020r. – 42 m ³, w trzecim kwartale 2020r. – 42 m ³ i w czwartym kwartale 2020r. – 42 m ³. Przy czym sprzedawca miał informować kupującego o przygotowaniu drewna do wydania środkami komunikacji elektronicznej.

Realizacja umowy w granicach +/- 5 % ilości surowca oznaczała jej należyte wykonanie (§ 2 ust.5).

Niewykonanie zobowiązania wynikającego z umowy stanowiło zarówno nieodebranie przygotowanego do wydania drewna, jak i nieprzygotowanie drewna do wydania (§ 4 ust.1).

Umowa przewidywała karę umowną dla kupującego (strony pozwanej) w sytuacji odebrania w całym okresie obowiązywania umowy mniejszej ilości niż 95 % umówionej ilości drewna. Wysokość kary ustalono na 10 % wartości netto nieodebranego drewna (§ 4 ust.2). Przy tym nieodebranie drewna przez kupującego w terminach określonych w harmonogramie uprawniało stronę powodową do odstąpienia od umowy w tej części, co jednak nie zwalniało kupującego z obowiązku zapłaty kary umownej (§ 3 ust.3).

Zobowiązanie do zapłaty kary umownej nie powstawało jednak w razie wystąpienia zdarzeń o charakterze siły wyższej w rozumieniu § 9 umowy, jeżeli te zdarzenia uniemożliwiły wykonanie umowy przy zachowaniu należytej staranności (§ 4 ust.6). Siłę wyższą zdefiniowano jako zdarzenie zewnętrzne niemożliwe do przewidzenia lub niemożliwe do zapobieżenia mimo działania stron z należytą starannością, takie jak w szczególności: pożar, powódź lub długotrwałe opady atmosferyczne uniemożliwiające wjazd do lasu, susza, gradacja szkodliwych owadów, wiatrołomy oraz inne, jak wojna, strajki, zamieszki. W razie wystąpienia zdarzenia siły wyższej strony miały uzgodnić sposób dalszego wykonywania umowy po ustaniu tego zdarzenia.

Z uwagi na możliwość wystąpienia zdarzeń niezależnych od stron, uniemożliwiających przygotowanie lub odbiór drewna, a mających wpływ na terminową realizację umowy, przewidziano możliwość zawarcia aneksu wydłużającego termin jej realizacji, pod warunkiem jednak, że stopień realizacji umowy na koniec przedostatniego miesiąca jej obowiązywania wyniesie co najmniej 80 % (§ 4 ust.5).

(dowód: umowa sprzedaży nr (...) z 20.12.2019r. z zał., k.5-9)

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020r. (Dz.U.2020 poz.491) ogłoszono na terenie Rzeczypospolitej Polskiej stan epidemii. Ustanowione czasowo ograniczenia nie dotyczyły wprost branży, w jakiej działa strona pozwana.

(dowód: okoliczności bezsporne)

W dniu 25 kwietnia 2020r. (a więc po upływie pierwszego kwartału 2020r., w którym to strona pozwana nie odebrała 43 m ³ drewna wg harmonogramu) pozwana spółka skierowała do strony powodowej prośbę o rozwiązanie umowy z dnia 20 grudnia 2019r. w całości. Powołała się na siłę wyższą w postaci pandemii koronawirusa (...)2. Podała, że została zmuszona do zamknięcia zakładu produkcji drewna kominkowego i nie jest w stanie odebrać drewna ze względu na brak zamówień od odbiorców oraz trudną sytuację gospodarczą i finansową spółki, a także brak perspektyw na poprawę sytuacji w kraju.

(dowód: pismo z dnia 25.04.2020r. z potwierdzeniem nadania, k.47-48)

W dniu 16 maja 2020r. wszedł w życie art.50 ustawy z dnia 14 maja 2020r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 (Dz.U. 2020 poz.875) – tzw. „Tarcza 3.0”. Zgodnie z tym przepisem strona powodowa mogła na wniosek przedsiębiorcy umorzyć w całości lub w części m.in. kary umowne za niezrealizowanie przez nabywcę harmonogramu sprzedaży w części, w której nabywca od dnia 14 marca 2020r. do dnia 31 maja 2020r. zrezygnował z jego realizacji.

W związku z w/w rozwiązaniem na stronie internetowej Przedsiębiorstwa „Lasy Państwowe” pojawił się w dniu 22 maja 2020r. stosowny komunikat. Informowano w nim m.in., że przewidziane w ustawie umorzenie ma na celu pomoc publiczną ukierunkowaną na zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce. Jednak udzielenie tej pomocy miało być możliwe dopiero po wydaniu pozytywnej decyzji przez Komisję Europejską.

W dniu 27 maja 2020r. na stronie internetowej „Lasów Państwowych” pojawił się kolejny komunikat informujący o zasadach i procedurze wymaganej dla otrzymania pomocy publicznej przewidzianej w art.50 ustawy „Tarcza 3.0”, w tym udostępniający formularz do składania wniosków. Niezbędnym wymogiem otrzymania pomocy był m.in. – zgodnie z ustawą – spadek sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

1)  nie mniej niż o 15 %, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie od 1 stycznia 2020r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego;

2)  nie mniej niż 25 %, obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego.

Komisja Europejska wydała stosowną decyzję – po której pomoc publiczna stała się możliwa – dopiero w dniu 29 października 2020r. (SA. (...) ( (...))).

(dowód: komunikat z 22.05.2020r., k.49;

komunikat z 27.05.2020r., k.50-53;

link: (...)

Wobec w/w komunikatu „Lasów Państwowych” strona pozwana złożyła w dniu 29 maja 2020r. do Nadleśnictwa L. wniosek o udzielenie pomocy publicznej w trybie ustawy „Tarcza 3.0”, co miało też uwzględniać jej uprzedni wniosek z dnia 25 kwietnia 2020r. dotyczący rozwiązania umowy (wobec niezbędnego wymogu ustawy, jakim była rezygnacja z realizacji umownego harmonogramu sprzedaży, tj. rezygnacja z odbiorów drewna).

Zgodnie z danymi podanymi we wniosku z dnia 29 maja 2020r. strona pozwana nie spełniała ustawowych wymogów do uzyskania pomocy publicznej, albowiem oświadczony przez nią spadek obrotów gospodarczych za miesiąc kwiecień 2020r. w stosunku do kwietnia 2019r. wynosił 14,75 % (a więc poniżej progu ustawowego, przy czym strona pozwana nie porównała obrotów za dwa kolejne miesiące).

Nadleśnictwo L. przekierowało rozpoznanie przedmiotowego wniosku do Nadleśnictwa M., jako właściwego dla siedziby pozwanego. Wniosek ten został załatwiony negatywnie (odrzucony), przy czym strona pozwana nie została poinformowana o tej decyzji odrębną korespondencją, jak również sama nie dowiadywała się w tym przedmiocie.

(dowód: e-mail z dnia 29.05.2020r.., k.54;

wniosek o udzielenie pomocy publicznej, k.55-61;

wydruk z (...) kartoteki pozwanego, k.82;

zeznania świadka M. B., k.115v.-116 i e-protokół;

przesłuchanie za stronę powodową E. S., k.116 i

e-protokół;

przesłuchanie za stronę pozwaną T. U., k.116v.-

117 i e-protokół)

W 2020r. strona pozwana nie odebrała żadnej ilości drewna brzozowego z umowy z dnia 20 grudnia 2019r..

W tym okresie strona powodowa dysponowała zapasami drewna brzozowego w ilości pozwalającej na realizację umowy ze stroną pozwaną.

Strona powodowa nie informowała elektronicznie pozwanej o przygotowaniu drewna do wydania (o dacie tego wydania), albowiem traktowała wnioski pozwanego jako oświadczenia o rezygnacji z umówionych odbiorów.

(dowód: zestawienie zapasu drewna, k.83-91)

W 4 stycznia 2021r. strona powodowa obciążyła pozwaną spółkę karą umowną w kwocie 2 456,42 zł za niezrealizowanie harmonogramu zakupu drewna z umowy z dnia 20 grudnia 2019r. Jej wysokość ustalono jako 10 % ceny netto za 95 % przedmiotu umowy (25 857 zł x 95 % x 10 % = 2 456,42 zł). Strona powodowa wezwała pozwaną do zapłaty tej kwoty w terminie 14 dni, przy czym pozwana odebrała wezwanie w dniu 14 stycznia 2021r.

Strona pozwana niezwłocznie odpowiedziała, że nie akceptuje tej noty z uwagi na wniosek o rozwiązanie umowy motywowany siłą wyższą, jak również wniosek o udzielenie pomocy publicznej. Podała, że skoro nie otrzymała od strony powodowej żadnej odpowiedzi, tzn. że jej pismo i wniosek zostały przyjęte pozytywnie.

Strona pozwana nie zapłaciła kary umownej także pomimo kolejnych wezwań z dnia 12 kwietnia 2021r. oraz z dnia 21 lipca 2021r.

(dowód: okoliczności bezsporne;

nota księgowa nr (...), k.10;

wezwanie do zapłaty z 4.01.2021r. z dowodem doręczenia, k.11-14;

pismo strony pozwanej z 21.01.2021r. z dowodem nadania, k.62-63;

wezwanie do zapłaty z 12.04.2021r. z dowodem doręczenia, k.15-17;

pismo strony pozwanej z 4.05.2021r., k.64-65;

przedsądowe wezwanie do zapłaty, k.18-19;

pismo strony pozwanej z 1.08.2021r., k.66-67)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie.

W sprawie nie było sporu co do obowiązków stron wynikających z zawartej przez nie umowy z dnia 20 grudnia 2019r., jak również co do tego, że strona pozwana nie wywiązała się z tej umowy w jakimkolwiek zakresie, co dawało formalną podstawę do obciążenia jej karą umowną w dochodzonej kwocie 2 456,42 zł. Strony spierały się jednak co do tego, czy strona pozwana jest zwolniona z odpowiedzialności za niewykonanie umowy wobec złożenia wniosku z dnia 25 kwietnia 2020r. i następnie z dnia 29 maja 2020r. oraz wobec nie uzyskania na nie odpowiedzi do końca roku 2020r., a także wobec braku powiadamiania jej przez stronę powodową o przygotowaniu drewna do odbioru.

Analizując treść zawartej przez strony umowy należy ocenić, że nie przewidywała ona okoliczności, w jakich kupujący mógłby domagać się jej rozwiązania. Również siła wyższa jako przeszkoda w wykonaniu umowy nie dawała podstawy do jej rozwiązania, a jedynie do zwolnienia z odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Zatem wniosek strony pozwanej z dnia 25 kwietnia 2020r. o rozwiązanie umowy wobec wystąpienia siły wyższej nie stanowił realizacji uprawnień kupującego wynikających z treści umowy z dnia 20 grudnia 2019r., a jedynie prośbę o jej rozwiązanie w trybie porozumienia stron. W tych okolicznościach należy stwierdzić, że jakiekolwiek milczenie strony powodowej w tym zakresie nie może być poczytywane za jej milczącą zgodę na rozwiązanie umowy, pomijając już nawet, że prawo polskie nie zna konstrukcji oświadczenia woli wyrażonego przez zaniechanie odpowiedzi na wniosek w tym przedmiocie.

W ocenie Sądu również fakt pandemii koronawirusa nie wypełnia sam w sobie umownej przesłanki siły wyższej, w szczególności w kontekście § 4 ust.6 umowy. O ile bowiem stanowi ona zdarzenie zewnętrzne niemożliwe do przewidzenia lub zapobieżenia pomimo działania stron z należytą staranności (§ 9 ust.1), o tyle ma ona odmienny charakter i skutki od wymienionego w tym przepisie pożaru, powodzi, suszy, wojny, strajków i zamieszek. Przede wszystkim jednak strona pozwana nie wykazała w żadnej mierze, aby pandemia koronawirusa faktycznie uniemożliwiła pozwanej wykonanie umowy i to pomimo zachowania przez nią należytej staranności (§ 4 ust.6). Pozwana spółka nie wykazała bowiem wiarygodnymi i sprawdzalnymi dowodami, iż faktycznie wskutek pandemii zamknęła zakład produkcyjny, zawiesiła działalność oraz nie uzyskała dochodów umożliwiających jej zakup istotnego surowca. W tych okolicznościach przesłanka siły wyższej nie mogła stanowić podstawy ani rozwiązania umowy, ani oddalenia powództwa.

Podobnie, strona pozwana nie mogła oczekiwać, że jej wniosek z dnia 29 maja 2020r. zostanie uwzględniony, skoro w sposób oczywisty nie wypełniał on przesłanek art.50 ustawy z dnia 14 maja 2020r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 (Dz.U. 2020 poz.875) – tzw. „Tarcza 3.0”. Strona pozwana wpisała bowiem do wniosku dane dotyczące zaledwie kwietnia 2019r. i kwietnia 2020r. (jeden miesiąc zamiast dwa kolejne), które dodatkowo dowodziły, iż strona pozwana nie przekroczyła ustawowego progu spadku dochodów o 15 %. Mając dodatkowo na uwadze, że udzielenie pomocy publicznej było uzależnione od uzyskania pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej (o czym strona pozwana była informowana Komunikatem na stronie „Lasów Państwowych”), a ta zapadła dopiero 29 października 2020r., to zdaniem Sądu pozwana nie może wywodzić korzystnych dla siebie skutków prawnych z tego tylko faktu, że w maju 2020r. złożyła wniosek o udzielenie pomocy publicznej, a strona powodowa nie odpowiedziała na niego do końca 2020r.

Dodatkowo stwierdzić należy, że strona pozwana w e-mailu z dnia 29 maja 2020r. powiązała wniosek o udzielenie pomocy publicznej z dnia 29 maja 2020r. z uprzednim wnioskiem o rozwiązanie umowy z dnia 25 kwietnia 2020r., co zdaniem strony powodowej i zdaniem Sądu miało wypełniać opisaną w art.50 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 14 maja 2020r. przesłankę „rezygnacji z harmonogramu sprzedaży”, a więc rezygnację z wykonania umowy, która – zgodnie z ustawą - miała być oświadczona pomiędzy 14 marca 2020 r. a 31 maja 2020r. W tym też momencie wniosek pozwanej z dnia 25 kwietnia 2020r. o rozwiązanie umowy – zresztą nieuzasadniony treścią umowy i niewykazany merytorycznie - utracił niejako swój samodzielny byt i strona powodowa nie naruszyła reguły współdziałania, lojalności i logicznego rozumowania przyjmując, że stanowi on oświadczenie o rezygnacji z dostaw w rozumieniu art.50 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 14 maja 2020r. Dlatego zdaniem Sądu strona pozwana nie może wywodzić korzystnych dla siebie skutków prawnych z faktu, iż strona powodowa od tego momentu nie informowała ją środkami komunikacji elektronicznej o przygotowaniu drewna do wydania (§ 2 ust.3 umowy). Zresztą prezes strony pozwanej przyznał na rozprawie w dniu 22 grudnia 2021r., iż nie dowiadywał się u strony powodowej o losy złożonego przez siebie wniosku zakładając – jak się okazało błędnie – że jego wniosek został pozytywnie rozpatrzony, na co zresztą też nie miał żadnego potwierdzenia. Tym bardziej, że umorzenie kary umownej na podstawie art.50 ustawy „Tarcza 3.0” – zgodnie z treścią ustawy – nie było obowiązkiem strony powodowej, a jedynie jej uprawnieniem (czasownik „mogą”). Strona pozwana zatem złożyła w dniu 29 maja 2020r. wniosek, który – pomimo rezygnacji przez nią z odbiorów drewna - w sposób oczywisty nie mógł zostać uwzględniony, pomimo czego nie dowiadywała się o sposób załatwienia tego wniosku i na żadnym etapie 2020r. nie wnosiła o przywrócenie umowy do wykonania. Dlatego zdaniem Sądu nie może powoływać się na nadużycie prawa przez stronę powodową (art.5 k.c.). Strona pozwana nie wnosiła też o ewentualne miarkowanie kary umownej, przy czym nie dowodziła w żadnej mierze okoliczności uzasadniających to miarkowanie (art.484 § 2 k.c.). Jednocześnie Sąd dostrzegł, że jeszcze przed złożeniem wniosku z dnia 25 kwietnia 2020r. i defacto przed ogłoszeniem stanu epidemii strona pozwana nie wywiązała się z harmonogramu dostaw za pierwszy kwartał 2020r., pomimo że nie dowodziła, jakich doznała wówczas przeszkód w realizacji umowy.

Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w pkt I sentencji wyroku z dnia 30 grudnia 2021r.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. Zasądzona w pkt II wyroku kwota 900 zł odpowiada kosztom zastępstwa prawnego wg minimalnej stawki (§ 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

Ponieważ strona powodowa była ustawowo zwolniona z opłaty od pozwu w kwocie 200 zł (art.94 u.k.s.s.c.), to na zasadzie art.113 ust.1 u.k.s.s.c. w zw. z art.98 § 1 k.p.c. należało nią obciążyć stronę pozwaną.