Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2018 roku

Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Radosław Florek

Protokolant: Sylwia Szmigielska

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2018 roku w Dzierżoniowie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 20 000 zł i odszkodowanie w kwocie 8 057,90 zł oraz ustalenie

I.  zasądza od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki B. J. kwotę 13 220 zł (trzynaście tysięcy dwieście dwadzieścia złotych) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 6 000 zł od dnia 9 sierpnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i od kwoty 7 000 zł od dnia 13 grudnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 13 000 zł od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty i od kwoty 220 zł od dnia 8 września 2017 roku do dnia zapłaty;

II.  ustala, że strona pozwana (...) Spółka Akcyjna w W. ponosi w stosunku do powódki B. J. odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 19 maja 2013 roku, które mogą się ujawnić w przyszłości;

III.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

IV.  ustala opłatę ostateczną od powództwa o ustalenie na kwotę 100 zł;

V.  zasądza od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki B. J. kwotę 1 890,57 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

VI.  nakazuje stronie pozwanej (...) Spółce Akcyjnej w W. zapłacić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie kwotę 1 022,01 zł, a powódce B. J. zapłacić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie kwotę 1 146,94 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 1505/14

UZASADNIENIE

Powódka B. J. wystąpiła o zasądzenie na jej rzecz od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 20 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty i kwoty 7 619,86 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 20 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz o ustalenie odpowiedzialności pozwanej Spółki za skutki zdarzenia z dnia 19 maja 2013 roku mogące nastąpić w przyszłości.

Na uzasadnienie tych żądań wskazała, że w dniu 19 maja 2013 roku brała udział w wypadku drogowym, który został spowodowany przez kierującego pojazdem ubezpieczonym od odpowiedzialności cywilnej przez stronę pozwaną. Podała, że na skutek tegoż zdarzenia uderzyła przednią częścią głowy w poduszkę powietrzną, która wystrzeliła z kierownicy, a następnie tylnią częścią głowy w zagłówek, co wywołało u niej narastający ból głowy, a po kilku godzinach mdłości, ból w okolicach karku i zawroty głowy. Podkreśliła, że w związku z tymi dolegliwościami udała się do (...) w D., gdzie przeprowadzono badania radiologiczne, przepisano jej środki przeciwbólowe i zalecono noszenie kołnierza ortopedycznego. Oświadczyła, że następnego dnia poczuła silne bóle w nadgarstkach, rękach, barkach, klatce piersiowej i szyi, które uniemożliwiały jej samodzielne wykonywanie podstawowych czynności życiowych i spowodowały, iż wymagała ciągłej pomocy ze strony innych osób. Podkreśliła, że z czasem pojawiły się zawroty głowy i szum w uszach. Podała, że w dniu 27 maja 2013 roku udała się z prywatną wizytą lekarską do chirurga, który zalecił jej rehabilitację i stosowanie środków przeciwbólowych oraz skierował ją do lekarza stomatologa w celu rozpoczęcia leczenia szczęki i uzębienia uszkodzonych na skutek uderzenia w poduszkę powietrzną. Wskazała, że zastosowała się do tych zaleceń, a samo leczenie stomatologiczne kosztowało ją 6 500 zł oraz podkreśliła, iż pomimo zakończenia tegoż leczenia stomatologicznego w październiku 2013 roku, nadal wstępują u niej trzaski przy otwieraniu ust, co utrudnia jej żucie i zmniejsza jej komfort psychiczny. Oświadczyła, że udział w przedmiotowym wypadku był dla nie traumatycznym zdarzeniem, albowiem początkowo zmagała się z myślami, iż zabiła kierującego pojazdem, który zajechał jej drogę, a następnie ze świadomością, że sama mogła zginać. Podała, że budzi się w nocy i wraca myślami do tego wypadku oraz odczuwa ciągły strach przed jazdą samochodem, a także nie może się bawić ze swoim wnuczkiem. Oświadczyła, że dochodzi kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, gdyż przyznana jej z tego tytułu kwota 2 000 zł jest krzywdząca, upokarzająca i nie spełnia swojej funkcji kompensacyjnej. Podała, że dochodzi dodatkowo kwoty 7 619,86 zł z tytułu odszkodowania, które znajduje potwierdzenie w udokumentowanych kosztach przebytego leczenia. Podała, że rzeczywisty koszt jej leczenia wyniósł 8 261,07 zł, a pozwana Spółka wypłaciła jej z tego tytułu jedynie kwotę 641,21 zł.

W odpowiedzi na pozew, strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Motywując swoje stanowisko przyznała, że sprawca przedmiotowego wypadku był u niej ubezpieczony o odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz podniosła, iż powódka doznała jedynie urazu przeciążeniowego odcinka szyjnego kręgosłupa bez zespołu korzeniowego, a przebieg wypadku wyklucza, aby mogła doznać urazu barków, urazu typu whiplash, urazu okolicy piersiowej i lędźwiowej, urazu twarzy i podwichnięcia stawów skroniowo-żuchwowych. Podkreśliła, że wypłacone jej zadośćuczynienie w kwocie 2 000 zł jest stosowne do skutków tegoż wypadku dla jej zdrowia. Oświadczyła, że wypłaciła powódce odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów leczenia w kwocie 811,07 zł oraz kwotę 200 zł na poczet przyszłych kosztów leczenia, a powódka nie udowodniła, aby skutki wypadku wymagały poniesienia przez nią dalszych kosztów leczenia. Zarzuciła, że powódka w żaden sposób nie uzasadniła żądania ustalenia jej odpowiedzialności na przyszłość za skutki przedmiotowego wypadku i podniosła, iż powódka nie ma interesu prawnego w dokonaniu takiego ustalenia.

W piśmie procesowym z dnia 20 marca 2017 roku, powódka rozszerzyła żądanie pozwu w ten sposób, że wstąpiła dodatkowo o zasądzenia na jej rzecz od pozwanej Spółki kwoty 438,04 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 21 marca 2017 roku do dnia zapłaty, z tytułu zwrotu kosztów usługi stomatologicznej i zakupu paliwa.

Z kolei w piśmie procesowym z dnia 17 sierpnia 2017 roku, strona pozwana podtrzymała wniosek o oddalenie powództwa w całości oraz podniosła, że prywatna wizyta u stomatologa nie ma związku z tym wypadkiem.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Kilka lat przed 2013 rokiem, u powódki zdiagnozowano przepuklinę dolnej części kręgosłupa. Występuje u niej także dyskopatia i zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. W związku z tym leczyła się u neurologa i ortopedy.

Na przełomie lat 2012-2013 stwierdzono u niej przepuklinę górnej części kręgosłupa.

Dowód: odpis wyniku badań radiologicznych z dnia 19 maja 2013 roku - k. 6 i 78,

opinia sądowo-lekarska biegłego sądowego z zakresu medycyny sądowej M. B. z dnia 31 października 2015 roku - k. 125-127,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

W okresie od dnia 31 sierpnia 2012 roku do dnia 22 czerwca 2013 roku, samochód osobowy marki R. (...), o numerze rejestracyjnym (...), był objęty umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą ze stroną pozwaną (...) Spółką Akcyjną w W..

Dowód: odpis potwierdzenia pokrycia ubezpieczeniowego z dnia 9 lipca 2013 roku - akta szkody o numerze (...).

W dniu 19 maja 2013 roku, około godziny 16.50, na drodze z S. do D., kierujący opisanym powyżej pojazdem R. P. nie udzielił pierwszeństwa przejazdu samochodowi osobowemu marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...), kierowanemu przez powódkę B. J.. Doprowadziło to do tego, że powódka uderzyła swoim samochodem w ten pojazd.

Dowód: odpis pisma z K. Powiatowej Policji w D. do (...) Centrum (...) z dnia 21 czerwca 2013 roku - akta szkody o numerze (...),

odpis opisu zdarzenia - akta szkody o numerze (...),

odpis notatki informacyjnej o zdarzeniu drogowym z dnia 7 września 2016 roku - k. 180,

odpis wydruku z rejestru zdarzeń - k. 181,

odpis karty zdarzenia drogowego - k. 216,

zeznania świadka R. P. - k. 247,

zdjęcia - k. 262-263,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86 i 247.

W wyniku tegoż wypadku powódka doznała urazu kręgosłupa szyjnego ze skręceniem i naderwaniem stawów i wiązadeł kręgosłupa szyjnego, stłuczenia kręgosłupa piersiowego w okolicy międzyłopatkowej oraz barku lewego i prawego, urazu nadgarstka prawego i lewego, a także urazu twarzoszczęki ze zwichnięciem stawu skroniowo-żuchwowego lewego i z uszkodzeniem zębów z ograniczeniem otwierania oraz trzaskiem podczas otwierania ust.

Dowód: opinia sądowo-lekarska biegłego sądowego z zakresu medycyny sądowej M. B. z dnia 31 października 2015 roku - k. 125-127,

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 3 maja 2016 roku - k. 157-160,

dodatkowa opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku - k. 228-232,

opinia pisemna łączna biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych W. K. i biegłego sądowego z zakresu medycyny sądowej M. B. z dnia 28 maja 2018 roku - k. 313-342.

Powódka po tym wypadku była bardzo wystraszona. Obawiała się, że kogoś zabiła, a później zdała sobie sprawę, iż mogła sama zginąć.

Na miejsce zdarzenia przyjechała Policja i mąż powódki, który następnie zabrał ją do domu.

Dowód: odpis opisu zdarzenia - akta szkody o numerze (...),

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

W domu powódka zaczęła odczuwać mdłości, ból w okolicach karku i zawroty głowy.

Dowód: odpis opisu zdarzenia - akta szkody o numerze (...),

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku - k. 129-131,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

Około godziny 20.45, powódka została przyjęta do Szpitala (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D., gdzie przeprowadzono jej badania radiologiczne. Nie stwierdzono wówczas zmian urazowych, natomiast stwierdzono spłycenie lordozy szyjnej, zmiany zwyrodnieniowe kręgów C5, C6 i C7 oraz dyskopatię.

Powódkę wypisano około godziny 21.25 z zaleceniem noszenia kołnierza ortopedycznego przez dwa tygodnie, stosowania środków przeciwbólowych i kontroli u lekarza rodzinnego.

Dowód: odpis Karty Informacyjnej I. Przyjęć z dnia 19 maja 2013 roku - k. 5 i 77,

odpis wyniku badań radiologicznych z dnia 19 maja 2013 roku - k. 6 i 78.

W ciągu kilku następnych dni powódka odczuwała silne bóle w nadgarstkach, rękach, barkach, klatce piersiowej i szyi, które uniemożliwiały jej samodzielne wykonywanie podstawowych czynności życiowych, a także miała zawroty głowy i szum w uszach. W związku z tym wymagała pomocy ze strony jej matki i męża.

Z czasem dolegliwości bólowe zmniejszały się.

Dowód: odpis opisu zdarzenia - akta szkody o numerze (...),

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku - k. 129-131,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

W dniu 27 maja 2013 roku, powódka była z wizytą lekarską u specjalisty chirurga, który zalecił jej rehabilitacje oraz stosowanie środków przeciwbólowych i maści.

Dowód: odpis opisu zdarzenia - akta szkody o numerze (...),

odpis historii choroby - k. 11,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

Następnego dnia powódka nabyła zalecone środki farmakologiczne za cenę 21,55 zł.

Dowód: odpis faktury VAT (...) z dnia 28 maja 2013 roku - k. 14.

Na przełomie maja i czerwca 2013 roku, powódka przeszła zabiegi rehabilitacyjne obejmujące laseroterapię, masaż suchy i tens.

Dowód: odpis opisu zdarzenia - akta szkody o numerze (...),

odpis ordynacji lekarskiej - k. 12,

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku - k. 129-131,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

W dniu 3 czerwca 2013 roku, powódka nabyła kołnierz ortopedyczny za kwotę 40 zł.

Dowód: odpis faktury VAT (...) z dnia 3 czerwca 2013 roku - k. 16.

Nosiła go przez okres jednego miesiąca.

Dowód: przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

Z kolei w dniu 7 czerwca 2013 roku, powódka nabyła środki farmakologiczne za cenę 18,26 zł.

Dowód: odpis faktury VAT (...) z dnia 7 czerwca 2013 roku - k. 19.

Natomiast w dniu 14 czerwca 2013 roku, powódka była na wizycie lekarskiej u neurologa, która zaleciła jej stosowanie środków przeciwbólowych.

Dowód: odpis historii choroby - k. 20 i 68-74,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

Koszt tej wizyty wyniósł 100 zł.

Dowód: odpis rachunku nr (...) z dnia 14 czerwca 2013 roku - k. 21.

Ze względu na nasilające się dolegliwości, w dniu 17 czerwca 2013 roku powódka odbyła ponowną wizytę u neurologa, która skierowała ją na badanie rezonansem magnetycznym.

Dowód: odpis historii choroby - k. 20 i 68-74,

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku - k. 129-131,

odpis skierowania do pracowni diagnostycznej z dnia 17 czerwca 2013 roku - k. 22.

W dniu 20 czerwca 2013 roku, powódka nabyła środki farmakologiczne za cenę 99,66 zł.

Dowód: odpis faktury VAT nr (...) z dnia 20 czerwca 2013 roku - k. 23.

Z kolei w dniu 24 czerwca 2013 roku, powódka miała wizytę u chirurga.

Dowód: odpis historii choroby - k. 11,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

Z tego tytułu poniosła wydatek w kwocie 200 zł.

Dowód: odpis rachunku nr (...) z dnia 24 czerwca 2013 roku - k. 15.

Pismem z dnia 5 lipca 2013 roku, pełnomocnik powódki zażądał od pozwanej Spółki przyznania powódce zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę w kwocie 8 000 zł, a także wypłacenia jej odszkodowania w kwocie 461,21 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia, na które składały się: koszty zakupu lekarstw w kwocie 121,21 zł objęte fakturą VAT (...) z dnia 28 maja 2013 roku i fakturą VAT nr (...) z dnia 20 czerwca 2013 roku, koszty wizyt u specjalistów w kwocie 300 zł objęte rachunkiem nr (...) z dnia 14 czerwca 2013 roku i rachunkiem nr (...) z dnia 24 czerwca 2013 roku oraz koszty zakupu kołnierza ortopedycznego w kwocie 40 zł objęte fakturą VAT (...) z dnia 3 czerwca 2013 roku.

Dowód: odpis pisma pełnomocnika powódki do strony pozwanej z dnia 5 lipca 2013 roku - akta szkody o numerze (...).

Pismo to doręczono stronie pozwanej w dniu 9 lipca 2013 roku.

Fakt przyznany.

W okresie od dnia 8 lipca 2013 roku do dnia 19 lipca 2013 roku, powódka przeszła zabiegi rehabilitacyjne obejmujące laseroterapię, masaż suchy i tens.

Dowód: odpis ordynacji lekarskiej - k. 24,

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku - k. 129-131,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

W dniu 12 lipca 2013 roku, powódka nabyła środki farmakologiczne za cenę 31,60 zł.

Dowód: odpis faktury VAT nr (...) z dnia 12 lipca 2013 roku - k. 25.

W piśmie z dnia 18 lipca 2013 roku, pozwana Spółka przyznała powódce zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 2 000 zł i odszkodowanie w kwocie 461,21 zł, a także ryczałt na przyszłe koszty leczenia w kwocie 200 zł.

Dowód: odpis pisma strony pozwanej do powódki z dnia 18 lipca 2013 roku - akta szkody o numerze (...),

odpis pisma strony pozwanej do pełnomocnika powódki z dnia 18 lipca 2013 roku - akta szkody o numerze (...).

Z kolei w dniu 19 lipca 2013 roku, powódka odbyła wizytę u neurologa.

Dowód: odpis historii choroby - k. 20 i 68-74.

Zapłaciła za nią 100 zł.

Dowód: odpis rachunku nr (...) z dnia 19 lipca 2013 roku - k. 26.

Następnie pismem z dnia 23 września 2013 roku, pełnomocnik powódki zażądał od pozwanej Spółki przyznania powódce odszkodowania w kwocie 1 473,83 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia, na które składały się: koszty zakupu lekarstw w kwocie 270,73 zł objęte fakturą VAT (...) z dnia 28 maja 2013 roku, fakturą VAT nr (...) z dnia 20 czerwca 2013 roku, fakturą VAT (...) z dnia 7 czerwca 2013 roku, fakturą VAT nr (...) z dnia 12 lipca 2013 roku i fakturą VAT nr (...) z dnia 20 czerwca 2013 roku, koszty wizyt u specjalistów w kwocie 400 zł objęte rachunkiem nr (...) z dnia 14 czerwca 2013 roku, rachunkiem nr (...) z dnia 24 czerwca 2013 roku i rachunkiem nr (...) z dnia 19 lipca 2013 roku, koszty zakupu kołnierza ortopedycznego w kwocie 40 zł objęte fakturą VAT (...) z dnia 3 czerwca 2013 roku, koszty dojazdów do placówek medycznych w kwocie 213,10 zł objętych fakturą VAT Nr (...) z dnia 30 czerwca 2013 roku oraz koszty wykonania badań rezonansem magnetycznym w kwocie 550 zł.

Dowód: odpis pisma pełnomocnika powódki do strony pozwanej z dnia 23 września 2013 roku - akta szkody o numerze (...).

W dniu 25 września 2013 roku, powódka miała ostatnią wizytę u chirurga, który zakończył jej leczenie.

Dowód: odpis historii choroby - k. 11,

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku - k. 129-131,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

W piśmie z dnia 27 września 2013 roku, pozwana Spółka przyznała powódce odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów leczenia w kwocie 149,86 zł i z tytułu zwrotu kosztów dojazdów w kwocie 150 zł.

Dowód: wydruk poczty elektronicznej - akta szkody o numerze (...),

odpis pisma strony pozwanej do powódki z dnia 27 września 2013 roku - akta szkody o numerze (...),

odpis pisma strony pozwanej do pełnomocnika powódki z dnia 27 września 2013 roku - akta szkody o numerze (...).

Natomiast w dniu 7 października 2013 roku miała wizytę u neurologa, za którą zapłaciła 200 zł.

Dowód: odpis rachunku nr (...) z dnia 7 października 2013 roku - k. 27.

W okresie od maja 2013 roku do października 2013 roku powódka leczyła u stomatologa uszkodzone zęby i uraz stawu skroniowo-żuchwowego. W ramach tego leczenia użytkował szynę gryzową przez okres jednego miesiąca po 10 godzin dziennie. Jednocześnie podjęto leczenie wady zgryzu, ubytków zębowych, martwych zębów, zębów uszkodzonych przez próchnicę, zaburzenia płaszczyzny i wysokości zwarcia, które nie były wynikiem przedmiotowego wypadku. Przeprowadzenie leczenia w tym zakresie było w znacznej części konieczne do rehabilitacji zaburzonego przez uraz układu stomatognatycznego (stawu skroniowo-żuchwowego).

Koszt tego leczenia wyniósł 6 500 zł.

Dowód: zaświadczenie lekarskie z dnia 22 października 2013 roku - k. 28,

odpisy paragonów fiskalnych - k. 29-30,

oświadczenie R. R. z dnia 6 stycznia 2015 roku - k. 80-81,

opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 3 maja 2016 roku - k. 157-160,

dodatkowa opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku - k. 228-232,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

Pełny opis leczenia oraz pantomograficzne RTG zostały wydane powódce.

Dowód: oświadczenie R. R. z dnia 6 stycznia 2015 roku - k. 80-81.

Pomimo przeprowadzenia tego leczenia u powódki nadal występują trzaski przy otwieraniu ust, co utrudnia jej żucie, a także okresowy ból i dyskomfort przy spożywaniu posiłków oraz drętwienie lewego policzka.

Dowód: zaświadczenie lekarskie z dnia 22 października 2013 roku - k. 28,

wydruk wizyty z dnia 17 marca 2017 roku - k. 258,

dodatkowa opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku - k. 228-232,

przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86 i 376.

To stanowi dla niej także dyskomfort psychiczny. Dlatego nie spożywa posiłków razem z rodziną, lecz samotnie, a także nie uczestniczy w oficjalnych przyjęciach.

Dowód: przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86.

Pismem z dnia 6 listopada 2013 roku, pełnomocnik powódki zażądał od pozwanej Spółki przyznania powódce dodatkowo zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę w kwocie 28 000 zł, a także odszkodowania w kwocie 7 189,15 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia, na które składały się: koszty wizyt u stomatologa w kwocie 6 950 zł, koszty wizyt u specjalistów w kwocie 200 zł objęte rachunkiem nr (...) z dnia 7 października 2013 roku oraz koszty dojazdów do placówek medycznych w kwocie 39,15 zł.

Dowód: odpis pisma pełnomocnika powódki do strony pozwanej z dnia 6 listopada 2013 roku - akta szkody o numerze (...).

Pismo to doręczono stronie pozwanej w dniu 12 listopada 2013 roku.

Fakt przyznany.

Pismem z dnia 26 listopada 2013 roku, strona pozwana odmówiła uwzględnienia tych roszczeń uznając, ze przyznane wcześniej zadośćuczynienie jest odpowiednie, a uszkodzenia zębów i uraz stawu skroniowo-żuchwowego nie pozostają w związku przyczynowym z przedmiotowym wypadkiem drogowym.

Dowód: odpis pisma strony pozwanej do pełnomocnika powódki z dnia 26 listopada 2013 roku - akta szkody o numerze (...).

Powódka do tej pory odczuwa lęk przed jazdą samochodem. Nie prowadzi już samochodu. Wozi ja maż lub korzysta z taksówki.

Po przedmiotowym zdarzeniu powódka cierpiała na koszmary nocne, w których śniły jej się wypadki. Z upływem czasu koszmary nocne występują coraz rzadziej.

Dowód: przesłuchanie powódki B. J. - k. 85-86 i 376.

W ocenie chirurga, nie doszło u powódki do trwałego albo długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z powodów chirurgicznych.

Dowód: opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku - k. 129-131.

Powódka wymaga dalszego leczenia w związku z dolegliwościami lewego stawu skroniowo-żuchwowego.

Dowód: dodatkowa opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku - k. 228-232.

W dniu 17 marca 2017 roku, powódka odbyła konsultację protetyczną, za którą zapłaciła kwotę 220 zł. W jej ramach stwierdzono, że wskazane jest u powódki podjecie leczenia chirurgicznego stawu skroniowo-żuchwowego.

Dowód: wydruk wizyty z dnia 17 marca 2017 roku - k. 258,

faktura (...) z dnia 17 marca 2017 roku - k. 259.

W przyszłości mogą wystąpić u powódki tzw. następstwa odległe uszkodzenia zębów i urazu stawu skroniowo-żuchwowego.

Dowód: opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 3 maja 2016 roku - k. 157-160,

dodatkowa opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku - k. 228-232.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo tylko w części podlegało uwzględnieniu.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że powódka B. J. uczestniczyła w wypadku drogowym w dniu 19 maja 2013 roku, w wyniku którego doznała opisanych powyżej obrażeń. Żadnych wątpliwości nie budzi także okoliczność, że wypadek ten spowodował kierujący pojazdem marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...), który nie ustąpił jej pierwszeństwa przejazdu, co doprowadziło do tego, że zderzył się z pojazdem prowadzonym przez powódkę. W tych okolicznościach oczywistym jest stwierdzenie, że kierujący opisanym powyżej samochodem marki R. (...), naruszając zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w sposób zawiniony doprowadził do tegoż wypadku, a tym samym dopuścił się czynu niedozwolonego (art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c.). Nie podważała zresztą tego strona pozwana, która także przyznała, że samochód marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...) był u niej ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w okresie, w którym doszło do przedmiotowego zdarzenia. Wskazać zatem należy, że w taki samym zakresie jak sprawca szkody, na podstawie umowy ubezpieczenia, odpowiada za skutki tego zdarzenia pozwana Spółka. Zgodnie bowiem z przepisem art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej regulują przepisy szczególne, a mianowicie Ustawa z dnia 22 marca 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity - Dz.U. z 2013 roku, poz. 392 z późn. zm.), zwana dalej „ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych”. Wedle przepisu art. 34 ust. 1 tej ustawy, z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Przepis art. 35 wskazanej ustawy stanowi z kolei, że tym ubezpieczeniem jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu, natomiast zgodnie z przepisem art. 36 ust. 1 zd. 1 odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Powódka w rozpoznawanej sprawie zgłosiła żądanie zasądzenia na jej rzecz od strony pozwanej kwoty 20 000 zł tytułem uzupełnienia wypłaconej już kwoty zadośćuczynienia pieniężnego, co oznacza, że przyjęła, iż w związku z tym wypadkiem drogowym należy jej się zadośćuczynienie pieniężne w wysokości 22 000 zł. Dodatkowo zażądała także odszkodowania w kwocie 8 057,90 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia.

Podstawę prawną ostatniego z żądań zgłoszonych przez powódkę w zakresie kosztów leczenia stanowi przepis art. 444 § 1 zd. 1 k.c., wedle którego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Przepis ten określa więc zakres odszkodowania za uszczerbek w postaci szkody majątkowej wynikający z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Odszkodowanie przewidziane w przepisie art. 444 § 1 zd. 1 k.c. obejmuje przy tym wszelkie wydatki pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jeżeli są konieczne i celowe. Przykładowo można wymienić koszty leczenia (pobytu w szpitalu, konsultacji u wybitnych specjalistów, dodatkowej pomocy pielęgniarskiej, koszty lekarstw itp.), specjalnego odżywiania się, nabycia protez i innych koniecznych aparatów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1981 roku, I CR 455/80, OSNC 1981, nr 10, poz. 193), wydatki związane z przewozem chorego do szpitala i na zabiegi, z przejazdami osób bliskich w celu odwiedzin chorego w szpitalu, z koniecznością specjalnej opieki i pielęgnacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1973 roku, II CR 365/73, OSNC 1974, nr 9, poz. 147), koszty zabiegów rehabilitacyjnych, czy przygotowania do innego zawodu (por. G. Bieniek, K. Kołakowski, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom I, Warszawa 2001, pkt 5 uwag do art. 444 k.c.; W. Czachórski, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994, s. 192-193).

W niniejszej sprawie powódka poniosła wydatki na konsultacje protetyczną połączoną ze zdjęciem RTG stawów skroniowo-żuchwowych w kwocie 220 zł. Wskazana usługa medyczna miała miejsce w dniu 17 marca 2017 roku i została udokumentowana dowodami z wydruku wizyty z dnia 17 marca 2017 roku (k. 258 akt) i faktury (...) z dnia 17 marca 2017 roku (k. 259 akt). Nie ma przy tym wątpliwości, że przedmiotowa usługa pozostaje w związku z leczeniem urazu stawu skroniowo-żuchwowego lewego, do którego doszło w wyniku analizowanego wypadku drogowego. Jak wynika bowiem z dodatkowej opinii pisemnej biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku (k. 228-232 akt), powódka wymaga dalszego leczenia w związku z tym urazem, a wskazana usługa medyczna zmierzała do ustalenia stanu stawu skroniowo-żuchwowego oraz sposobu dalszego jego leczenia. Z tego względu należało zasądzić na rzecz powódki odszkodowanie w kwocie 220 zł z tytułu zwrotu kosztów jej leczenia.

Odnośnie natomiast pozostałych roszczeń odszkodowawczych z tego tytułu należy wskazać, że nie są one zasadne i podlegają oddalenie. Warto przy tym zauważyć, że w pozwie powódka nie wymieniła dokładnie, jakich wydatków dotyczyło jej żądanie, lecz w tym zakresie odwołała się do dołączonych do pozwu faktur, rachunków i paragonów. Na podstawie więc tych dokumentów, Sąd określił zakres i podstawy żądania pozwu w tym przedmiocie.

W pierwszym rzędzie należy odnieść się do żądania zwrotu kosztów dojazdów do placówek medycznych. W tym zakresie powódka zażądała w pozwie zwrotu kwoty 213,10 zł i na poparcie tego żądania przedłożyła fakturę VAT Nr (...) z dnia 30 czerwca 2013 roku (k. 13 akt) za zakup paliwa. Należy jednak zauważyć, że takie żądanie zgłosiła powódka już stronie pozwanej w piśmie z dnia 23 września 2013 roku i z tego tytułu w piśmie z dnia 27 września 2013 roku przyznano jej kwotę 150 zł. Powódka natomiast nie udowodniła przed Sądem, że całość tego paliwa została zużyta na dojazdy związane z jej leczeniem. Co istotne w ogóle nie wskazała, gdzie, kiedy i w jakim celu wyjeżdżała oraz jakim samochodem, a tym samym nie ma możliwości ustalenia, jakie koszty tych wyjazdów poniosła. Na niej w tym zakresie spoczywał natomiast ciężar dowodu, gdyż z tych faktów wywodziła skutki prawne (art. 6 k.c.). Nie jest natomiast rolą Sądu ustalanie tych faktów i poszukiwanie dowodów na ich poparcie. Należało więc przyjąć, że w tym zakresie powódka nie udowodniła, iż z tytułu kosztów dojazdów należała jej się większa kwota niż przyznana przez pozwaną Spółkę. Z kolei w piśmie procesowym z dnia 20 marca 2017 roku, powódka zażądała zwrotu kwoty 218,04 zł z tytułu kosztów dojazdu na badanie do biegłego sądowego A. G. w dniu 2 lutego 2017 roku i na poparcie tegoż żądania przedłożyła fakturę VAT Nr (...) z dnia 1 lutego 2017 roku (k. 261 akt) za zakup paliwa. W tym przypadku również jednak nie udowodniła, że całość tegoż paliwa został zużyta na przejazd na to badanie zwłaszcza, iż nie wykazała, jakim samochodem jechała i jaką odległość pokonała w czasie tego wyjazdu. Na marginesie należy jedynie podkreślić, że w ocenie składu orzekającego najbardziej adekwatne do wyliczenia wysokości odszkodowania z tytułu kosztów dojazdów jest stosowanie mechanizmu wyliczenia takich kosztów przewidzianego w przepisach § 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 roku w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. z 2002 roku, Nr 27, poz. 271 z późn. zm.). W ocenie Sądu ten sposób wyliczenia odszkodowania uwzględnia koszty zakupu paliwa, zużycia użytkowanego pojazdu oraz pracy wykonanej przez osoby kierujące pojazdem, a w związku z tym najlepiej odzwierciedla straty majątkowe poniesione przez poszkodowanego w tym zakresie.

Powódka zażądała także zwrotu kosztów usług stomatologicznych i na poparcie tegoż żądania przedłożyła paragony fiskalne (k. 29-30 akt) opiewające łącznie na kwotę 6 960 zł. W związku z tym należy wskazać, że z oświadczenia lekarza stomatologa, które świadczyła wskazane usługi, z dnia 6 stycznia 2015 roku (k. 80-81 akt), wynika, iż w ich ramach nie tylko leczono uszkodzenia związane z przedmiotowym wypadkiem, ale podjęto również leczenie wady zgryzu, ubytków zębowych, martwych zębów, zębów uszkodzonych przez próchnicę, zaburzenia płaszczyzny i wysokości zwarcia, czyli uszkodzeń i ubytków nie będących konsekwencją tegoż wypadku. Wprawdzie było to w znacznej części konieczne do rehabilitacji zaburzonego przez uraz powypadkowy układu stomatognatycznego (stawu skroniowo-żuchwowego), jednakże powódka nie udowodniła w jakim zakresie, a więc jakie konkretnie zabiegi były z tym związane. Co istotne biegły sądowy A. G. podkreślił, że dołączone do pozwu paragony fiskalne nie określają, jakich konkretnie usług dotyczą i tym samym nie można stwierdzić, które z nich były związane z leczeniem urazów po tym wypadku, a które nie (k. 158 i 229-230 akt). Wskazał również, że brak dokumentacji medycznej z tego leczenia uniemożliwia weryfikację zasadności poniesienia tych kosztów, albowiem nie pozwala na ustalenie, czy przedmiotowe wydatki były uzasadnione i dotyczyły leczenia związanego z usunięciem skutków przebytego przez powódkę wypadku (k. 158-159 i 230 akt). Sąd ustalił przy tym, że powódka otrzymała dokumentację medyczną po tym leczeniu stomatologicznym (k. 81 akt), a w związku z tym mogła ją przedłożyć na poparcie swoich twierdzeń. W konsekwencji należało przyjąć, że powódka nie udowodniła, w jakim zakresie wskazane wydatki pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z tym wypadkiem i uznać, iż to roszczenie jest niezasadne.

Powódka dodatkowo wystąpiła o zwrot kosztów zakupu środków farmakologicznych w kwocie 21,55 zł objętych fakturą VAT (...) z dnia 28 maja 2013 roku (k. 14 akt), wydatków na wizytę u chirurga w kwocie 200 zł objętych rachunkiem nr (...) z dnia 24 czerwca 2013 roku (k. 15 akt), kosztów zakupu kołnierza ortopedycznego w kwocie 40 zł objętych fakturą VAT (...) z dnia 3 czerwca 2013 roku (k. 16 akt), kosztów zakupu środków farmakologicznych w kwocie 18,26 zł objętych fakturą VAT (...) z dnia 7 czerwca 2013 roku (k. 19 akt), wydatków na wizytę u neurologa w kwocie 100 zł objętych rachunkiem nr (...) z dnia 14 czerwca 2013 roku (k. 21 akt), kosztów zakupu środków farmakologicznych w kwocie 99,66 zł objętych fakturą VAT nr (...) z dnia 20 czerwca 2013 roku (k. 23 akt), kosztów zakupu środków farmakologicznych w kwocie 31,60 zł objętych fakturą VAT nr (...) z dnia 12 lipca 2013 roku (k. 25 akt) i wydatków na wizytę u neurologa w kwocie 100 zł objętych rachunkiem nr (...) z dnia 19 lipca 2013 roku (k. 26 akt). Jak wynika jednak z zebranego materiału dowodowego wskazane wydatki, jeszcze w trakcie postępowania likwidacyjnego, zostały zaakceptowane przez stronę pozwaną w pismach z dnia 18 lipca 2013 roku i 27 września 2013 roku oraz przez nią zaspokojone. Tym samym roszczenia z tego tytułu wygasły i nie mogą być uwzględnione.

Powódka wystąpiła także o zwrot wydatków na wizytę u neurologa w kwocie 200 zł objętą rachunkiem Nr (...) z dnia 7 października 2013 roku (k. 27 akt). Sąd ustalił jednak, że w piśmie z dnia 18 lipca 2013 roku pozwana Spółka przyznała powódce ryczałt na przyszłe koszty leczenia w kwocie 200 zł. Tym samym z tych środków powódka powinna pokryć przedmiotowy wydatek, co wyklucza możliwość dochodzenia jego zwrotu w ramach tegoż postępowania.

Z tych względów należało przyjąć, że z tytułu zwrotu kosztów leczenia powódce przysługuje odszkodowanie w kwocie 220 zł i oddalić dalej idące żądania.

Żądanie zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę opiera się na przepisie art. 445 § 1 k.c. stanowiącym, że w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym (czyli art. 444 k.c. dotyczącym wystąpienia uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne (ból i inne dolegliwości) i cierpienia psychiczne (ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia w postaci np. zeszpecenia, niemożności uprawiania działalności artystycznej, naukowej, wyłączenia z normalnego życia itp.), a więc doznany przez poszkodowanego uszczerbek niemajątkowy. Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu przede wszystkim złagodzenie tych cierpień. Winno ono mieć w związku z tym charakter całościowy i obejmować wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno już doznane, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości (a więc prognozy na przyszłość). Przy ocenie więc „odpowiedniej sumy” należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danego wypadku mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, tak aby przyznana poszkodowanemu suma mogła zatrzeć lub co najmniej złagodzić odczucie krzywdy i pomóc poszkodowanemu odzyskać równowagę psychiczną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2000 roku, II CKN 1119/98, LEX nr 50884; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03 lutego 2000 roku, I CKN 969/98, LEX nr 50824; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 03 listopada 1994 roku, III APr 43/94, OSA 1995, nr 5, poz. 41; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 08 grudnia 1973 roku, III CZP 37/73, OSNC 1974, nr 9, poz. 145). W szczególności uwzględniać należy nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym poszkodowanego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 lipca 2013 roku, I ACa 195/13, LEX nr 1363278; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 681/98, OSNAP 2000, nr 16, poz. 626). Zadośćuczynienie ma więc przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1962 roku, 4 CR 902/61, OSNCP 1963, nr 5, poz. 107; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1965 roku, I PR 203/65, OSPiKA 1966, na 4, poz. 92; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 08 marca 2013 roku, I ACa 26/13, LEX nr 1293609; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 lipca 2013 roku, I ACa 602/13, LEX nr 1353806). Z tych też względów posługiwanie się jedynie tabelami procentowego uszczerbku na zdrowiu i stawkami za każdy procent trwałego uszczerbku dla rozstrzygnięcia zasadności roszczenia o zadośćuczynienie i jego wysokości, znajduje jedynie orientacyjnie zastosowanie i nie wyczerpuje tej oceny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 lipca 2013 roku, I ACa 715/13, LEX nr 1363003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 lutego 2013 roku, I ACa 1186/12, LEX nr 1313304; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 lutego 1998 roku, I ACa 715/97, OSA 1999, nr 2, poz. 7).

W niniejszej sprawie Sąd w pierwszym rzędzie zwrócił uwagę na fakt, że powódka nie doznała w wyniku przedmiotowego wypadku bardzo poważnych obrażeń, gdyż doznała urazu kręgosłupa szyjnego ze skręceniem i naderwaniem stawów i wiązadeł kręgosłupa szyjnego, stłuczenia kręgosłupa piersiowego w okolicy międzyłopatkowej oraz barku lewego i prawego, urazu nadgarstka prawego i lewego, a także urazu twarzoszczęki ze zwichnięciem stawu skroniowo-żuchwowego lewego i z uszkodzeniem zębów z ograniczeniem otwierania oraz trzaskiem podczas otwierania ust. Nie ma jednak wątpliwości, że urazy kręgosłupa nałożyły się na istniejące już choroby samoistne w postaci dyskopatii, przepukliny i zmian zwyrodnieniowych, a tym samym zwiększyły dolegliwości z nimi związane. W związku z tym utrudniało to normalne jej funkcjonowanie i wykonywanie obowiązków domowych, co skutkowało koniecznością pomocy ze strony matki i męża. Należy jednak podkreślić, że z opinii pisemnej biegłego sądowego z zakresu chirurgii J. L. z dnia 24 października 2015 roku wynika, że dolegliwości bólowe związane z tym wypadkiem były szczególnie uciążliwe tylko w pierwszym tygodniu, a później stopniowo się zmniejszały (k. 131 akt). Nie uszło także uwadze Sądu, że powódka nosiła kołnierz ortopedyczny, co bez wątpienia stanowiło dla niej pewien dyskomfort, jednakże miało to miejsce tylko przez jeden miesiąc. Sąd miał także na uwadze, że powódka po tym wypadku leczyła się u chirurga i neurologa, jednakże leczenie pozostające w związku z tym wypadkiem trwało tylko kilka miesięcy i ograniczało się jedynie do stosowania środków farmakologicznych oraz zabiegów rehabilitacyjnych. Skład orzekający uwzględnił również fakt, że doznane urazy kręgosłupa z przyczyn chirurgicznych nie spowodowały u powódki trwałego, ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Z drugiej jednak strony, Sąd miał na względzie, że powódka przeszła kilkumiesięczne leczenie stomatologiczne, które obejmowała także skutki tegoż wypadku w postaci uszkodzenia zębów i urazu stawu skroniowo-żuchwowego. Co istotne, pomimo przeprowadzenia tego leczenia u powódki nadal występują trzaski przy otwieraniu ust, co utrudnia jej żucie, a także okresowy ból i dyskomfort przy spożywaniu posiłków oraz drętwienie lewego policzka. To stanowi dla niej dyskomfort psychiczny, a w związku z tym spożywa posiłki samotnie i nie uczestniczy w oficjalnych przyjęciach. Nie ma więc wątpliwości, że jest to poważna dolegliwość zarówno w aspekcie funkcjonowania jej rodziny, jak i jej relacji towarzyskich. Należy także podkreślić, że w przyszłości mogą wystąpić u powódki tzw. następstwa odległe uszkodzenia zębów i urazu stawu skroniowo-żuchwowego, a przy tym wymaga ona dalszego leczenia w związku z dolegliwościami lewego stawu skroniowo-żuchwowego, które może mieć charakter leczenia chirurgicznego. Powódka musi żyć ze świadomością, że takie mogą być dalsze konsekwencje tych uraz. Sąd miał także na uwadze, że powódka do tej pory odczuwa lęk przed jazdą samochodem i obecnie unika jego prowadzenia korzystając z taksówek lub pomocy męża, a przy tym po przedmiotowym wypadku cierpiała na koszmary nocne, w których śniły jej się wypadki, jednakże z upływem czasu występują one u niej coraz rzadziej.

W tych okolicznościach charakter obrażeń kręgosłupa i niezbyt długi okres ich leczenia, a jednocześnie trwałość uszkodzenia stawu skroniowo-żuchwowego i niepewne rokowania na przyszłość w tym zakresie oraz negatywne skutki tego wypadku dla komfortu psychicznego powódki, świadczą o średnim natężeniu doznanej przez nią krzywdy, co uzasadnia przyznanie jej zadośćuczynienia pieniężnego w kwocie 15 000 zł. Mając na względzie, że powódka otrzymał już kwotę 2 000 zł, należy jej się dodatkowo kwota 13 000 zł, co skutkuje oddaleniem powództwa w tym przedmiocie w pozostałej części.

Powódka wystąpiła także z żądaniem zasądzenia na jej rzecz odsetek ustawowych liczonych od zadośćuczynienia pieniężnego od dnia 20 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz od odszkodowania w kwocie 7 619,86 zł od dnia 20 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty i od odszkodowania w kwocie 438,04 zł od dnia 21 marca 2017 roku do dnia zapłaty.

Podstawę prawną do sformułowania takiego żądania stanowią przepisy art. 481 k.c. Z przepisu § 1 tegoż artykułu wynika, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki za opóźnienie należą się przeto zarówno bez względu na szkodę poniesioną przez wierzyciela, jak i zawinienie okoliczności opóźnienia przez dłużnika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1994 roku, I CRN 121/94, OSNC 1995, nr 1, poz. 21). Należy przy tym wskazać, że w świetle przepisów ustawy dłużnik opóźnia się z wykonaniem zobowiązania, gdy nie spełnia świadczenia w terminie oznaczonym w sposób dostateczny lub wynikający z właściwości zobowiązania. Aby dokładnie wyjaśnić wskazaną kwestię konieczne jest odwołanie się do pojęcia wymagalności. Roszczenie o spełnienie świadczenia jest wymagalne wówczas, gdy wierzyciel jest uprawniony do żądania spełnienia świadczenia. Dopóki roszczenie jest niewymagalne, nie zachodzi także opóźnienie, gdyż dłużnik nie jest zobowiązany do świadczenia. O dacie wymagalności decyduje natomiast treść stosunku obligacyjnego łączącego strony. W przypadku zobowiązań terminowych, jeśli dłużnik nie realizuje w terminie swych obowiązków wynikających z treści zobowiązania, opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. W takim przypadku data wymagalności roszczenia stanowi jednocześnie datę, od której dłużnik opóźnia się ze świadczeniem. Z mocy przepisów art. 481 k.c. uzasadnia to roszczenie o odsetki. W przypadku z kolei zobowiązań bezterminowych opóźnienie nastąpi dopiero w przypadku niedostosowania się do wezwania wierzyciela żądającego spełnienia świadczenia, chyba że obowiązek jego spełnienia wynika z właściwości zobowiązania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 listopada 1995 roku, I ACr 592/95, OSA 1996, nr 10, poz. 48). Na koniec należy wskazać, iż na mocy przepisu art. 481 § 2 zd. 1 k.c., w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 roku, w sytuacji, gdy stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona należą się odsetki ustawowe. Z kolei od dnia 01 stycznia 2016 roku przepis ten stanowi, że jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Oznacza to, że z tytułu opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego do dnia 31 grudnia 2015 roku należą się odsetki ustawowe, a od dnia 01 styczna 2016 roku odsetki ustawowe za opóźnienie.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Ustęp 2 tegoż artykułu stanowi natomiast, że w przypadku, gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania, okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania. W świetle opisanych regulacji prawnych należało przyjąć, że świadczenie z tytułu naprawienia szkody dochodzone od zakładu ubezpieczeń jest świadczeniem terminowym.

W rozpoznawanej sprawie pozwana Spółka nie udowodniła i nawet nie twierdziła, że istniały przeszkody uniemożliwiające wyjaśnienie w ciągu 30 dni okoliczności koniecznych do ustalenia jej odpowiedzialności albo wysokości świadczeń należnych powódce, pomimo działań podejmowanych przez nią ze szczególną starannością (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2011 roku, V CSK 38/11, LEX nr 1129170; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2009 roku, II CSK 257/09, LEX nr 551104). Tym samym powinna spełnić świadczenia przysługujące powódce w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o szkodzie.

W tym zakresie należy wskazać, że pismem z dnia 5 lipca 2013 roku powódka wystąpiła do strony pozwanej o przyznanie jej z tytułu przedmiotowego wypadku zadośćuczynienia pieniężnego w kwocie 8 000 zł. Nie udowodniła przy tym, kiedy wskazane pismo zostało doręczone pozwanej Spółce, która jednak przyznała, że nastąpiło to w dniu 9 lipca 2013 roku (k. 46 akt). Sąd ustalił, że w piśmie z dnia 18 lipca 2013 roku, strona pozwana przyznała powódce zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 2 000 zł, a tym samym popadła w opóźnienie z zapłatą kwoty 6 000 zł z tego tytułu. Należy bowiem podkreślić, że ubezpieczyciel nie pozostaje w opóźnieniu z zapłatą co do kwot, które nie zostały zgłoszone przez poszkodowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06 lipca 1999 roku, III CKN 315/98, OSNC 2000, nr 2, poz. 31; uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 stycznia 2013 roku, I ACa 1134/12, LEX nr 1264390). Oznacza to, że strona pozwana powinna zapłacić kwotę 6 000 zł tytułem zadośćuczynienie do dnia 8 sierpnia 2013 roku i od dnia następnego należały się powódce odsetki za opóźnienie liczone od tej kwoty. Z kolei w piśmie z dnia 6 listopada 2013 roku, pełnomocnik powódki zażądał od pozwanej Spółki przyznania powódce dodatkowo zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę w kwocie 28 000 zł, a pismo to, jak przyznała strona pozwana (k. 46 akt), zostało jej doręczone w dniu 12 listopada 2013 roku. Tym samym, co do pozostałej części zasądzonego w niniejszej sprawie zadośćuczynienia pieniężnego w kwocie 7 000 zł, strona pozwana popadła w opóźnienie z jego zapłatą w dniu 12 grudnia 2013 roku i od dnia następnego należały jej się odsetki za opóźnienie. Dalej natomiast idące powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Co do zasądzonego w tej sprawie odszkodowania w kwocie 220 zł z tytułu zwrotu kosztów usługi stomatologicznej należy wskazać, że roszczenie w tym przedmiocie zostało zgłoszone w toku tej sprawy w piśmie procesowym z dnia 20 marca 2017 roku, które zostało doręczone pozwanej Spółce w dniu 8 sierpnia 2017 roku (k. 295 akt). W konsekwencji, strona pozwana powinna spełnić to świadczenie, w terminie do dnia 7 września 2017 roku i z jego upływem znalazła się co do tego obowiązku w opóźnieniu. W związku z tym należało zasądzić na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie naliczane od tego świadczenia od dnia 8 września 2017 roku i oddalić dalej idące powództwo w tym przedmiocie.

Wobec powyższego, w oparciu o powołane przepisy, Sąd orzekł jak w punktach I i III wyroku.

Poza żądaniem zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia powódka wystąpiła dodatkowo o ustalenie odpowiedzialności pozwanej Spółki za skutki przedmiotowego zdarzenia mogące nastąpić w przyszłości.

Podstawę prawną żądania ustalenia stanowi przepis art. 189 k.p.c., wedle którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Wskazany przepis wprowadza więc dwie przesłanki warunkujące dopuszczalność powództwa o ustalenie, a mianowicie:

1)  ustalenie musi dotyczyć prawa lub stosunku prawnego,

2)  po stronie powoda musi wystąpić interes prawny w ustaleniu.

W przypadku, gdy brak jest którejkolwiek z tych przesłanek powództwo podlega oddaleniu bez potrzeby dalszego rozpoznawania sprawy, a zwłaszcza rozstrzygania kwestii istnienia lub nieistnienia danego prawa bądź stosunku prawnego. Dlatego też przy tego rodzaju powództwach Sąd jest obowiązany w pierwszym rzędzie ustalić istnienie wskazanych przesłanek.

Odnośnie pierwszej przesłanki nie ma wątpliwości, że jest ona spełniona w rozpoznawanej sprawie. Powódka domaga się bowiem ustalenia, że łączy ją ze stroną pozwaną stosunek zobowiązaniowy, którego źródłem jest czyn niedozwolony sprawcy wypadku oraz umowa ubezpieczenia, a taki stosunek jest regulowany normami prawnymi czyli stanowi stosunek prawny.

Kwestię sporną stanowiła więc jedynie druga przesłanka dopuszczalności powództwa o ustalenie, czyli istnienie po stronie powódki interesu prawnego w dokonaniu żądanego ustalenia. Co do tej przesłanki należy na wstępie podkreślić, że według wskazanego przepisu interes prawny po stronie powoda zachodzi wówczas, gdy istnieje jakaś niepewność stanu prawnego lub prawa. Interes prawny należy rozumieć więc jako potrzebę wprowadzenia jasności co do konkretnego stosunku prawnego lub prawa w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1999 roku, II UKN 176/99, OSNAP 2001, nr 3, poz. 80; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1999 roku, I PKN 278/99, OSNAP 2001, nr 2, poz. 42; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1998 roku, I PKN 334/98, OSNAP 1999, nr 20, poz. 646; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 marca 1997 roku, I ACa 117/97, „Wokanda” 1998, nr 2, poz. 44; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1997 roku, II CKU 7/97, „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 6, poz. 39). Należy przy tym podkreślić, że wskazana niepewność powinna mieć charakter obiektywny czyli zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywny, to jest wedle odczucia powoda (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 1999 roku, II CKN 804/98, OSNC 1999, nr 10, poz. 171; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1997 roku, II CKU 7/97, „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 6, poz. 39). Oczywiście ciężar dowodu odnośnie tak rozumianego interesu prawnego, stosownie do przepisu art. 6 k.c., spoczywa na powodzie (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 1999 roku, II CKN 804/98, OSNC 1999, nr 10, poz. 171; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1997 roku, II CKU 7/97, „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 6, poz. 39), przy czym sąd jest obowiązany badać z urzędu jego istnienie w każdym stanie sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 1999 roku, I ACa 1105/98, „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 2, poz. 35).

W niniejszej sprawie bez wątpienia zachodzi obiektywna niepewność co do przyszłych praw powódki wynikających z zaistnienia dalszych szkód powstałych w związku z przedmiotowym wypadkiem. W przyszłym sporze dotyczącym tego przedmiotu powódka musiałaby udowodnić ponownie wszystkie opisane powyżej przesłanki odpowiedzialności strony pozwanej co oznacza, iż istniałaby co do nich niepewność aż do chwili wydania w tym przedmiocie orzeczenia przez sąd. Uwzględnienie bowiem powództwa w zakresie zadośćuczynienie i odszkodowania powoduje powagę rzeczy osądzonej jedynie odnośnie odpowiedzialności za szkody niemajątkowe i majątkowe wynikające z twierdzeń faktycznych objętych niniejszym procesem, natomiast nie dotyczy przyszłych szkód, których powódka, z oczywistych względów, w danym momencie nie mogła dochodzić. Interes prawny powódki w dokonaniu żądanego ustalenia wyraża się więc przede wszystkim w usunięciu także na przyszłość stanu niepewności co do przynajmniej niektórych przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej za przyszłe szkody. Przy dokonaniu takiego ustalenia, w sporze dotyczącym przyszłych szkód powódka nie będzie już musiała udowadniać odpowiedzialności strony pozwanej, a jedynie będzie musiał wykazać powstanie nowych szkód i związek przyczynowy miedzy wystąpieniem tych szkód a tym wypadkiem. Należy przy tym podkreślić, że za uwzględnieniem żądania pozwu w tym zakresie przemawia również fakt, iż nie można ponad wszelką wątpliwość wykluczyć wystąpienia w przyszłości innych negatywnych skutków zdrowotnych dla powódki przedmiotowego zdarzenia. Wskazuje na to wyraźnie treść opinii pisemnej biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 3 maja 2016 roku i dodatkowej opinii pisemnej biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku, w których podkreślono, że w przyszłości mogą wystąpić u powódki tzw. następstwa odległe uszkodzenia zębów i urazu stawu skroniowo-żuchwowego (k. 160 i 231 akt). Co istotne w dodatkowej opinii pisemnej biegłego sądowego z zakresu stomatologii A. G. z dnia 6 lutego 2017 roku podkreślono konieczność dalszego jej leczenia w związku z dolegliwościami lewego stawu skroniowo-żuchwowego (k. 232 akt). Znalazło to zresztą potwierdzenie w dowodzie z wydruku wizyty w ramach konsultacji protetycznych z dnia 17 marca 2017 roku, z którego wynika potrzeba wdrożenia w przyszłości co do powódki leczenia chirurgicznego stawu skroniowo-żuchwowego (k. 258 akt), co na pewno będzie generować dodatkowe koszty po jej stronie. Na marginesie należy jednocześnie podkreślić, że ustalając w niniejszej sprawie wysokość zadośćuczynienia, Sąd brał pod uwagę tylko obawę wystąpienia takich negatywnych skutków zdrowotnych w przyszłości, natomiast nie uwzględniał tego, czy one wystąpią, czy też nie.

W świetle tych okoliczności przesłanki dopuszczalności ustalenia istnienia w tym zakresie stosunku prawnego są spełnione.

Należy jednocześnie zauważyć, że strona pozwana jest odpowiedzialna za wszelkie szkody, jakie poniosła powódka w związku z opisanym powyżej wypadkiem, co zostało już wykazane we wcześniejszych rozważaniach Sądu.

Mając powyższe na względzie, na podstawie wskazanych przepisów, Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku.

Zgodnie z przepisami art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity - Dz.U. 2018, poz. 300 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o kosztach sądowych”, od pisma wniesionego w sprawie o prawa majątkowe, w której wartości przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili jej wszczęcia, przewodniczący określa opłatę tymczasową w granicach od 30 zł do 1 000 zł. Ustęp 3 tegoż artykułu stanowi natomiast, że w orzeczeniu kończącym postępowanie w pierwszej instancji sąd określa wysokość opłaty ostatecznej, która jest bądź opłatą stosunkową, obliczoną od wartości przedmiotu sporu ustalonej w toku postępowania, bądź opłatą określoną przez sąd, jeżeli wartości tej nie udało się ustalić, przy czym w tym ostatnim wypadku opłatę ostateczną sąd określa w kwocie nie wyższej niż 5 000 zł, mając na względzie społeczną doniosłość rozstrzygnięcia i stopień zawiłości sprawy.

W analizowanej sprawie takim żądaniem o charakterze majątkowym, którego wartości nie można było określić w chwili wszczęcia sprawy, było żądanie powódki ustalenia odpowiedzialności pozwanej Spółki za skutki przedmiotowego wypadku w przyszłości. Należy przy tym podkreślić, że wartości tej nie można było także ustalić w toku procesu. W tych okolicznościach, wobec małej doniosłości społecznej rozstrzygnięcia w tym przedmiocie, a także niewielkiego stopnia skomplikowania sprawy w tej części, Sąd uznał, że opłatę ostateczną co do tego żądania należy określić w niskiej wysokości, odpowiadającej wysokości uiszczonej przez powódkę opłaty tymczasowej, czyli na kwotę 100 zł.

Z tych powodów, w oparciu o przytoczone przepisy, Sąd orzekł jak w punkcie IV wyroku.

Zgodnie z przepisami art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Wedle natomiast przepisu art. 98 § 3 k.p.c., do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

W świetle wskazanych przepisów do kosztów procesu poniesionych przez powódkę należało zaliczyć: opłatę stosunkową w kwocie 1 403 zł (k. 35 i 255 akt), opłatę ostateczną w kwocie 100 zł (k. 39 i 40 akt), wynagrodzenie reprezentującego ją adwokata w kwocie 2 400 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (k. 34 akt) oraz zaliczki na wynagrodzenia biegłych w kwocie 3 366,26 zł (k. 92, 101, 132, 161, 195, 196, 239 i 345 akt), co daje łącznie kwotę 7 286,26 zł.

Z kolei na koszty procesu poniesione przez stronę pozwaną składały się: wynagrodzenie reprezentującego ją radcy prawnego w kwocie 2 400 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (k. 49 akt) oraz zaliczka na wynagrodzenia biegłego w kwocie 500,40 zł (k. 99, 105 i 134 akt), co daje w sumie kwotę 2 917,40 zł.

Wedle przepisu art. 100 zd. 1 k.p.c., w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Taka też sytuacja zaistniał w niniejszej sprawie, gdyż powódka wygrała sprawę w 47,12% (13 220 zł / 28 057,90 zł), natomiast strona pozwana w 52,88 %. Oznacza to, że powódce z tytułu kosztów procesu należał się zwrot kwoty 3 433,29 zł (7 286,26 zł x 47,12%), a pozwanej Spółce kwoty 1 542,72 zł (2 917,40 zł x 52,88%). Po rozliczeniu tych należności, strona pozwana powinna z tytułu kosztów procesu zwrócić powódce kwotę 1 890,57 zł (3 433,29 zł - 1 542,72 zł).

Z tych względów, na podstawie przytoczonych przepisów, orzeczono jak w punkcie V wyroku.

W rozpoznawanej sprawie Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie w związku z podejmowanymi z urzędu przez Sąd czynnościami poniósł tymczasowo wydatki na opłatę za przedłożoną dokumentacje medyczną w kwocie 11,39 zł (k. 76 akt), wynagrodzenie biegłego sądowego W. K. w kwocie 262,25 zł (k. 254 akt) i wynagrodzenie biegłego sądowego M. B. w kwocie 218,26 zł (k. 293 akt), co daje łącznie kwotę 491,90 zł. Dodatkowo Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie pokrył częściowo wynagrodzenia tych biegłych w kwocie 1 677,05 zł (k. 345 akt) za sporządzenie opinii pisemnej łącznej wobec nieuzupełnienia przez powódkę zaliczki na ten wydatek.

W związku z powyższym, stosownie do przepisów art. 113 ust. 1 w zw. art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych, stosowanych w przypadku pokrycia niezapłaconej zaliczki w drodze analogii, Sąd nakazał pozwanej Spółce zapłacić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie kwotę 1 022,01 zł (2 168,95 zł x 47,12%), a powódce zapłacić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie kwotę 1 146,94 zł (2 168,95 zł x 52,88%) tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa. Zgodnie bowiem ze wskazanymi przepisami, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji tymi wydatkami obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu, a więc w tym przypadku przepisu art. 100 zd. 1 k.p.c. W tych okolicznościach należało obciążyć tymi wydatkami każdą ze stron stosownie do tego, w jakim zakresie przegrała ten proces.

Z tych powodów, w oparciu o wskazane przepisy, należało orzec jak w punkcie VI sentencji.